کتاب جواهر الفقه

[ویکی فقه] مؤلف قاضی سعد الدین ابو القاسم عبد العزیز بن نحریر بن براج طرابلسی، معروف به قاضی ابن براج (م ۴۸۱ ق).
این کتاب فقهی را، مصنف در جواب به سؤالات و مسائل مستحدثه به رشته تحریر در آورده است. از خصوصیات بارز این کتاب، خلاصه و استدلالی بودن جواب ها می باشد. مصنف به سؤالات به طور خلاصه همراه با دلیل جواب می دهد. در خاتمه این کتاب ابن براج دو رساله یکی المسائل المیافارقیات، در فقه از سید مرتضی (ره) و دیگری الرساله الجعفریه در عقاید امامیه از شیخ طوسی را، آورده است.
اهمیت کتاب
کتاب جواهر الفقه یکی از معتبرترین و مهم ترین کتب قدمای از فقها و از مشهورترین آثار علمی قاضی ابن براج است.قسمت اعظم کتاب به صورت مجموعه ای از فتاوای مؤلف و نظیر رساله های عملیۀ متداول است. در موارد زیادی نیز مباحث فقهی به صورت استدلالی مطرح شده است.این کتاب شامل یکدورۀ فقه مختصر است که به صورت ۸۳۹ مساله و جواب، گردآوری شده است.کتاب «المهذب» دیگر تالیف فقهی مفصل وی است که به صورت فقه استدلالی تالیف شده و پس از کتاب «الجواهر» تالیف شده است.
← علت نام گذاری کتاب
کتاب الجواهر قبل از کتاب المهذب نوشته شده است زیرا مؤلف در کتاب المهذب این گونه می نویسد: قد اشرنا الی الوجه القوی لذلک فی کتابنا الموسوم ب «جواهر الفقه»، فمن اراد الوقوف علیه نظره فی ذلک الموضع. با توجه به این که مؤلف در سال ۴۶۷ اشتغال به نوشتن کتاب اجاره از المهذب داشته است کتاب قبل از این تاریخ تالیف شده است.از طرفی چون در همۀ مباحث کتاب از سید مرتضی استادش این گونه یاد می کند: قد کان شیخنا المرتضی (قده) بنابراین کتاب پس از سال ۴۳۶ تالیف شده است.در رابطه با شیخ طوسی گاهی با عبارت محمد بن الحسن الطوسی رحمة الله علیه و گاهی نیز با عبارت الشیخ ابو جعفر الطوسی یاد می کند که نشان از این دارد که کتاب در اواخر عمر شیخ طوسی آغاز و پس از سال ۴۶۰ ق و وفات او، پایان یافته است.بنابراین با توجه به تمام موارد فوق کتاب الجواهر در حدود سال های ۴۶۰ تا ۴۶۷ تالیف شده است.
تاریخ انتشار
...