کانال قره قوم

کانال قره قوم ( روسی: Каракумский канал، به ترکمنی: Garagum derýasy، قاراقوُم دریاسیٛ ) در ترکمنستان یکی از بزرگ ترین کانال های آبیاری و تأمین آب در جهان است. ساخت این کانال در سال ۱۹۵۴ آغاز شد و در سال ۱۹۸۸ پایان یافت. کانال قره قوم در طول بیش از ۱۳۵۷ کیلومتر قابل کشتیرانی است و سالانه بیش از ۱۳ کیلومتر مکعب آب را از آمودریا به بیابان قره قوم در ترکمنستان جابه جا می کند. گشایش این کانال باعث افزایش بسیار زیاد سطح زیر کشت محصولات کشاورزی و به ویژه پنبه در اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی شد. ساختمان اولیه باعث هدر رفتن حدود ۵۰ درصد از آب در طول مسیر می شود و با تشکیل چاله ها و دریاچه ها در طول کانال باعث بالا آمدن سطح آب های زیرزمینی باعث بروز مشکل شوری خاک شده است. کانال قره قوم یکی از عوامل اصلی فاجعه زیست محیطی خشک شدن دریاچه آرال به شمار می رود.
برای بهبود وضعیت جغرافیایی ترکمنستان که بیش از دوسوم مساحت آن را صحرای بزرگ قره قوم پوشانده است در سال ۱۳۳۵ش/۱۹۵۶م کانالی به نام کانال قره قوم در این بیابان ایجاد شد.
این کانال به طول ۱۳۴۰ کیلومتر و عرض ۱۲۰ متر حجم عظیمی آب را از آمودریا در مرز شرقی ترکمنستان به دریای خزر در مرز غربی آن منتقل کرده بر سر راه خود حدود یک میلیون هکتار زمین را آبیاری می نماید. این کانال در واقع ستون فقرات اقتصاد کشاورزی ترکمنستان است و علاوه بر آن به کار حمل و نقل بار به وسیله کشتی و تولید برق نیز می آید. [ ۱]
با احداث این کانال بخش های گسترده ای از بیابان های ترکمنستان آبیاری و به زیرکشت پنبه رفت و گروهی از عشایر دام پرور ترکمن در حاشیهٔ آن اسکان داده شدند. [ ۲]
در سال ۲۰۰۰ دولت ترکمنستان با هدف جمع آوری و انبار آب های روخانه های منطقه، اقدام به تأسیس دریاچه ای نیز در صحرای قراقوم نمود.