امو دریا

آمودریا. (یا: جیحون؛ نام باستانی: اوکسوس) رودی به طول ۲,۵۴۰ کیلومتر در آسیای مرکزی. از تلاقی وخش۱ و پنج رود۲ تشکیل شده است و از فلات پامیر۳ تا دریای آرال۴ امتداد دارد. آمودریا از ارتفاعات پامیر سرچشمه می گیرد و به سمت شمال غربی تا شیب های هندوکش۵ جریان می یابد و مرز بین تاجیکستان و شمال شرقی افغانستان را تشکیل می دهد؛ سپس در جهت غرب و شمال غربی از شرق ترکمنستان و غرب ازبکستان می گذرد و به دریای آرال می ریزد. ۱,۴۵۰ کیلومتر از این رود قابل کشتی رانی است. از دهۀ ۱۹۵۰ از این رود برای آبیاری استفاده شده، که همین امر سبب کاهش میزان آب آن شده است، درنتیجه آب کمتری به دریای آرال می ریزد. آمودریا، به منزلۀ یکی از دو رود مهم آسیای مرکزی، از دیرباز اهمیت داشته است. این رود که گویا در ایام قدیم به دریای خزر۶ می ریخته، با اسامی آمو و آمویه نیز خوانده شده، که ظاهراً از نام شهر آمل ترکمنستان گرفته شده است. شهر چارجو۷ بر سر این رود واقع شده است.