چندربهان منشی

چاندرا بهان برهمن ( درگذشت ۱۰۶۸ یا ۱۰۷۳ ) اهل لاهور و متخلص به برهمن از منشیان، خوشنویسان و شعرا و نثرنویسان ممتاز هندوی پارسی گوی سده یازدهم هجری در هندوستان است. چندربهان برهمن شاگرد ملا عبدالکریم و منشی افضل خان ملا شکرالله شیرازی، وقایع نویس حضور و منشی شاه جهان و شاهزاده دارا شکوه بود که رقعات، منشآت و انشاء فراوان دارد. [ ۱]
چندربهان برهمن یکی از شاعران توانا و نثرنویسی یگانه و از منشیان معروف دوره شاه جهان، امپراتور بزرگ گورکانی هند و سازنده بنای زیبای تاج محل بود. از آثار او معلوم می شود که با نویسندگان و شاعران همدوره خود ارتباط خوبی داشته و با آنان نامه و پیام ردّ و بدل می کرده است. [ ۲]
منشی چندر بهان برهمن، پسر «دهرم داس»، در خانواده ای برهمن، در لاهور به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی را، پیش عبدالحکیم سیالکوتی آموخت. بس از آن، ملازم میر عبدالکریم، میرعمارت لاهور شد. سپس به ملازمت افضل خان علامی، وزیر کل، درآمد. بعد از مرگ علامی، برر اثر وساطت شاهزاده داراشکوه، به دربار شاه جهان راه یافت و به کار دبیری و واقعه نویسی پرداخت. [ ۳]
شعر و خط شکسته او، مورد تقدیر شاه جهان بود. داراشکوه نیز، سبک تحریر برهمن را بسیار دوست می داشت. از آن جایی که وی گروهی از علمای هندو را برای ترجمه آثار عرفانی و فلسفی هند در خدمت داشت، برهمن را نیز به دربار خود برد و دبیر خاص خود کرد. [ ۳]
برهمن، بعد از عصیان اورنگ زیب بر پدر و کشتن شاهزاده داراشکوه، به بنارس رفت و گوشه نشینی برگزید. بالاخره در سال ۱۰۷۳ ه‍. ق درگذشت. [ ۳] درگذشت او در مرآت جهان نما ۱۰۶۸ و در کتاب شمع انجمن سال ۱۰۷۳ ه‍. ق ثبت شده است. [ ۴]
چندربهان در خط نستعلیق و شکسته مهارت داشت و منشی دربار شاه جهان و شاهزاده دارا شکوه بود. [ ۵] او در نستعلیق شاگرد عبدالرشید دیلمی و در خط شکسته شاگرد کفایت خان بود[ ۴] که همراه با او خط شکسته را در شبه قاره هند به کمال رساند. [ ۴] غلام محمد هفت قلمی گفته که مشق و قطعات او را توده توده دیده است. [ ۴]
از برهمن، تألیفات بسیار ارزنده ای به جا مانده که می توان از «دیوان برهمن»، «چهار چمن»، «منشأت برهمن»، «تحفةالانوار» و «گلدسته» نام برد. [ ۳] منشآت او تحت عنوان منشآت برهمن با تصحیح و تحشیه شریف حسین قاسمی و وقارالحسن صدیقی توسط کتابخانه رضا رامپور در ۲۰۰۵م در رامپور هند به زبان فارسی منتشر شده است. [ ۲]