پیشکار

[ویکی فقه] پیشْکار، از مشـاغل دیوانـی کـه حدود وظایف آن در دوره های مختلف تاریخی متفاوت بوده، اما در دوره قاجار به طور اخص به مسئولان امور مالی به ویژه در ایالات اطلاقمی شده است.
در اصطلاح امور دیوانی دورۀ قاجار، پیشکار به صاحب منصبی فرهیخته و خبره در سیاست و ادارۀ امور مالی و مالیاتی ذی حسابی گفته می شد که از سوی دولت مرکزی، یا از سوی والی محلی ایالت، برای تدوین و تنظیم کتابچۀ دستور عمل جمع و خرج و بودجۀ کل مملکت یا محل مأموریت، به دستیاری سررشته داران، مستوفیان، تحصیل داران و دیگر مأموران تحت امر خویش، به کار می پرداخت و موظف بود تراز حسابِ سالیانه را به والی یا دولت تقدیم کند.
پیشینه پیشکاری
منصب پیشکاری در ایران و جهان پیشینه ای کهن دارد؛ ولی در هر دوره از آن با عنوان های گوناگون یاد شده است که به نظر می رسد هر کدام، ناظر به بخشی خاص از وظیفه های این صاحب منصب به شمار می رفته است.بر اساس گزارش منابع، چنین می نماید که نخستین بار اصطلاح «پیشکار» در عصر سلجوقیان به کار برده شد. ابوالقاسم بوزجانی، ملقب به سالار بوژگان عنوان پیشکار سلجوقیان را داشت. برخی از خلفای عباسی هم «پیشکار» داشتند، چنان که ابوالقاسم علی ابن حسن ابن مَسلَمه، رئیس الرؤسا لقب داشت و مدبّر و پیشکار خلیفه القائم هم به شمار می رفت. به گزارش ابن بلخی، از حدود روزگار المقتدر (۲۹۵-۳۲۰ق/ ۹۰۸-۹۳۲م) و از دورۀ سامانیان «امرا، پیشکاران خلیفه را خواندندی، هیچ کس را امیر نگفتندی مگر ایشان را». در منابع دیگر از «مدبران» دولت سامانیان، و «دستوران» سلطنت محمودیان، و وزیران دولت سلجوقیان، و «پیشکاران» درگاه خوارزمشاهیان، و «کدخدایی جهان» و «قهرمانی ممالک» و «قهرمانی سلطنت» و وزارت در کنار هم یاد شده است. آق سرایی در سخن از سلجوقیان روم (۴۶۶- ۶۹۹ق/ ۱۰۷۴-۱۳۰۰م) «پیشکاران نیک اندیشِ نیک رای را در اقامت شرایط مملکت، برای ارکان دولت رکنی اعظم و اصلی محکم» شمرده است و دولت ها را از خطر «پیشکاران مجهول» برحذر می دارد و بیش تر فساد ملوک را از ناحیۀ «پیشکاران مفلوک» می داند. ابن اثیر (د ۶۳۰ق/۱۲۳۳م) در تاریخ دولت اتابکان موصل، پیشکار را به معنای وزیر به کار برده، و نظری مشابه نظر آق سرایی ابراز کرده است. گاهی در دولت سلجوقی، عنوان «اتابک» (ه م)، و در دولت ممالیک (۶۲۸-۹۲۳ق/۱۲۳۱-۱۵۱۷م) عنوان «استادالدار» به جای «پیشکار» به کار رفته است
پیشکاری در اروپای اسلامی
در اروپای اسلامی، به ویژه در دربار امویان اندلس (۱۳۸-۴۲۲ق/۷۵۵-۱۰۳۱م) نیز «نظام پیشکاری» معمول بوده است و برخی از پیشکاران ایشان به مقام وزارت نیز رسیدند، همچون منصور بن ابی عامر که نخست مناصبی همچون پیشکاری و مباشرت املاک مواریث اشبیلیه داشت و سپس به مقام وزارت و سرانجام به فرمانروایی رسید . در شبه قارۀ هند هم، نظام پیشکاری مرسوم بوده است، به ویژه در دربار گورکانیان (۸۸۸-۹۳۶ق/۱۴۸۳-۱۵۳۰م) که «پیشکار» معنایی گسترده داشت، و از متولی امور جشن ها و پذیرایی گرفته، تا عامل و متولی امور مالی و نایب سررشته دار و نایب تحصیلدار را «پیشکار» می خواندند.
گسترش معنای پیشکار
...

ماژوردومو یا پیشکار، ناظر، خوانسالار، بزرگتر خانه شخصی است که صحبت می کند، ترتیبی می دهد یا مسئولیت دیگری را بر عهده می گیرد. به طور معمول، این بالاترین ( عمده ) کارمندان یک خانواده ( دوموس یا محل سکونت ) است، یک خدمتکار اصلی که از طرف صاحب یک محل اقامت بزرگ یا مهم عمل می کند.
ماژوردومو همچنین ممکن است به طور غیررسمی، شخصی باشد که بر مسئولیت های روزانه یک شرکت تجاری نظارت می کند. [ ۱] از نظر تاریخی، بسیاری از مؤسسات و دولت ها - صومعه ها، کلیساها، و شهرها - و همچنین خانه های اصیل و سلطنتی نیز پست متصدی امور خانوادگی را داشتند که معمولاً مسئول امور مالی بود.
علاوه بر این، هیسپانوس های نیومکزیکو از اصطلاح مرتبط "mayordomo" برای اشاره به یک خدمتکار جویبار آب و برای یک شهر یا دره استفاده می کنند.
منشأ از معادل maior domūs «principal of the house» است و از اسپانیایی mayordomo به انگلیسی قرض گرفته شده است یا maiordomo ایتالیایی منسوخ شده. همچنین، آن را به عنوان majordome فرانسوی یافت می شود، maggiordomo ایتالیایی مدرن، mordomo پرتغالی و گالیسی، و رومانیایی و کاتالان به عنوان majordom.

به معنای بزرگ ترین چاکر و نوکر هر مرد بزرگ و صاحب دستگاه که نیابت کارهای او را برعهده داشته باشد و نیز منصبی دیوانی در دستگاه حکومتی پادشاهان که عنوان نایب الحکومۀ شهر را با حضور حاکم آن جا داشت . در قرون ۵ تا ۷ق، این واژه برای شخصی که مدیر و مدبّر یا وزیر سلطان بوده به کار می رفته است . در دورۀ قاجار، پیشکار نایب الحکومۀ ولایات بود. چون در متون دوره های صفوی تا قبل از قاجار کاربرد آن دیده نشده است ، شاید وظیفۀ پیشکار در این دوره ها همانند دوره قاجار بوده باشد. در واقع پیشکار، حاکم واقعی ولایت بود و حاکمان شهرها که بیشتر شاهزادگان جوان و بی تجربه بودند، زیر نظر او تعلیم می دیدند. گاهی نیز این پیشکاران برضد حاکم می شوریدند تا حکومت را در دست گیرند. برای جلوگیری از این امر، پیشکاری نیز برای امور نظامی در نظر گرفته می شد تا پیشکار نایب الحکومه نتواند از قشون نظامی برضد حاکم شهر استفاده کند. گاه برای رسیدگی به امور مالی یک ولایت ، متصدی گمارده می شد و به او پیشکار مالیه می گفتند که وظیفۀ او محاسبه و دریافت مالیات براساس کتابچۀ مالیاتی بود. به سبب همین مسئولیت مالی پیشکاران ، در مواردی مستوفی گری و پیشکاری یک ولایت به یک نفر داده می شد. پیوند منصب پیشکاری با امور مالیاتی چنان نزدیک بود که بعدها این اصطلاح تنها در حوزۀ مالیاتی به صورت پیشکار دارایی باقی ماند.

پیشکار (رایانه). پیشکار (رایانه)(Proxy server)
یک عنصر محافظت کننده که عبور و مرور ارتباطات اینترنت را در بین شبکه های محلی اداره می کند و می تواند مشخصه های دیگری مانند مخفی سازی سند و کنترل دسترسی را ارائه دهد. سرویس دهنده مجاور می تواند عملکرد را از طریق داده هایی که تقاضا برایشان زیاد است، مانند صفحه وب پرطرفدار، بهبود داده و تقاضاهایی را که مناسب تشخیص نمی دهد (مانند تقاضا برای دسترسی غیرمجاز به فایل های اختصاصی)، پالایش نماید.