[ویکی فقه] نام پولس در قرآن نیامده است؛ اما شماری از مفسران او را از رسولان سه گانه ای پنداشته اند که بنا به گزارش قرآن از سوی اصحاب القریه تکذیب شدند: «واضرِب لَهُم مَثَلاً اَصحـبَ القَریَةِ اِذ جاءَهَا المُرسَلون اِذ اَرسَلنا اِلَیهِمُ اثنَینِ فَکَذَّبوهُما فَعَزَّزنا بِثالِث فَقالوا اِنّا اِلَیکُم مُرسَلون».
اینکه رسولان سه گانه پیامبران الهی بودند یا فرستادگان عیسی علیه السّلام مورد اختلاف است. شمار قابل توجهی از مفسران شیعه و سنی ظاهر آیات را مؤید دیدگاه نخست می دانند، زیرا ارسال رسولان به خداوند نسبت داده شده است و پیامبر بودن آنان را می رساند و درست بر همین اساس است که کافران با تصور اینکه پیامبر نمی تواند از سنخ بشر باشد در مقام تکذیب آنان گفتند: «ما اَنتُم اِلاّ بَشَرٌ مِثلُنا». دیدگاه دوم که رسولان را فرستادگان عیسی علیه السّلام می داند در توجیه ظاهر آیات می گوید که چون عیسی علیه السّلام آنان را به فرمان خدا فرستاده بود، برای همین، ارسال آنها به خداوند نسبت داده شده است. صاحبان این دیدگاه که اغلب از مفسران نخستین و افراد آشنا به منابع اهل کتاب بوده، مراد از «القَریةَ» را همان « انطاکیه » می دانند، در تعیین نام و ترتیب فرستادن رسولان یاد شده دیدگاه یکسانی ندارند؛ برخی یوحنّا و پولس را دو رسول نخست و شمعون را رسول سوم و بعضی پولس را سومین رسول دانسته اند، چنان که برخی دیگر، پولس را در شمار آن سه ندانسته اند. فارغ از اختلافات و تردیدهای یاد شده، حتی براساس دیدگاه دوم نیز پولس نمی تواند جزو آن رسولان باشد، زیرا با ایمان وی پس از عیسی علیه السّلام و نقش وی در تحریف تعالیم وحیانی او سازگار نیست. به نظر می رسد که این دیدگاه که از سوی افرادی چون ابن عباس ، کعب الاحبار و وهب بن منبه گزارش شده تلاش ناموفقی است برای تطبیق آیات یاد شده بر برخی گزارش های کتاب مقدس، در حالی که با یکدیگر سازگار نیست. از کتاب مقدس چنین بر می آید که شهر انطاکیه شام ، از مهم ترین کانون های دینی مسیحیت بوده است که مبلغان، از جمله پولس از آنجا روانه سفرهای تبلیغی می شده اند؛ همچنین در این شهر است که روح القدس ، برنابا و پولس را برای امر مهم تبلیغ برمی گزیند. آن دو در یکی از سفرها و به همراه یوحنا به شهر انطاکیه پیسیّدیه می رسند؛ اما هیچ گزارشی از نزول عذاب الهی بر مردمان آن وجود ندارد، در حالی که قرآن از عذاب «اَصحابُ القَریَة» گزارش می کند. نکته دیگر، که از کتاب مقدس برمی آید آن است که یوحنا از آغاز به همراه آن دو بوده است؛ نه آنکه پس از تکذیب و زندانی شدن به آنها بپیوندد، در حالی که قرآن ارسال رسول سوم را پس از تکذیب دو رسول اول می داند. و اساساً این حوادث و سفرها پس از عیسی علیه السّلام بوده است و گزارشی مانند آنچه که قرآن درباره اصحاب القریه آورده، در کتاب مقدس وجود ندارد. برخی نیز در ردّ دیدگاه دوم گفته اند که داستان فرستادگان عیسی علیه السّلام پس از نزول تورات بوده و خداوند پس از آن، هیچ قومی را با عذاب هلاک نساخته، بلکه مؤمنان را مامور قتال با مشرکان می کرده است، در حالی که خداوند از عذاب اهل قریه، در پی تکذیب آن سه رسول یاد می کند، بنابراین آنان نمی توانند مصداق رسولان سه گانه باشند و «القَریَة» انطاکیه ای غیر از انطاکیه مشهور یا اساساً شهر دیگری است.
تحریف دین مسیح
نقش پولس در تحریف آیین مسیح علیه السّلام در ذیل آیه «و قالَتِ الیَهودُ عُزَیرٌ ابنُ اللّهِ و قالَتِ النَّصـرَی المَسیحُ ابنُ اللّهِ...» نیز در قالب داستانی افسانه مانند از سوی برخی مفسران یاد شده است. براساس این داستان، وی در پی جنگ یهود و نصارا و با هدف گمراهی دینی مسیحیان، در ظاهر به آیین عیسی علیه السّلام ایمان آورده و پس از مدتی ایده های تثلیث ، فرزند خدا بودن عیسی علیه السّلام و الوهیت او را مطرح می سازد. در این گزارش، وی سرانجام خودکشی می کند و مسیحیت پس از وی چند فرقه می شود. این داستان که ایمان آوردن پولس را ۸۱ سال پس از عروج عیسی علیه السّلام ذکر می کند با گزارش کتاب مقدس درباره زمان ایمان و نیز کشته شدن او سازگار نیست و در واقع می توان آن را بازتابی از گزارش های مربوط به نقش وی در تحریف آموزه های مسیح دانست که در قالب داستان در آمده است، افزون بر آن، این داستان در منابع تفسیری هم مورد توجه چندانی قرار نگرفته و علاوه بر ابوالفتوح ذیل آیه ۳۰ توبه تنها قرطبی در ذیل آیه ۱۷۱ نساء آن را به عنوان قولی ضعیف آورده است. در ذیل آیه ۱۴ صفّ نیز قولی نقل شده که مراد از «الذین آمنوا» در تعبیر «فَاَیَّدنَا الَّذینَ ءامَنوا عَلی عَدُوِّهِم فَاَصبَحوا ظـهِرین...» رسولان عیسی علیه السّلام از جمله پولس است که به همراه فطرس برای تبلیغ به روم فرستاده شد؛ اما چنان که قرطبی نیز گفته این قول ضعیف است، زیرا اولاً ظاهر آیه با توجه به بخش های آغازین آن، تایید مؤمنان بنی اسرائیل در برابر کافران آن قوم و نه دیگر کافران را می رساند. ثانیاً در کتاب اعمال رسولان از همراهی فطرس با پولس در سفر رم یادی نشده است. نام پولس در احادیث اسلامی نیز آمده است؛ در برخی احادیث از وی به عنوان گمراه کننده قوم نصارا و در کنار افرادی چون قابیل ، نمرود ، فرعون و یهود (گمراه کننده قوم یهود) یاد شده است که در قسمتی از جهنم به نام « سَقَر » معذب خواهد شد و در برخی دیگر از روایات از شیاطینی که پس از انبیا مردم را گمراه ساخته اند یاد شده و پولس شیطانی خوانده شده است که پس از عیسی علیه السّلام مردم را به بیراهه کشاند.
اینکه رسولان سه گانه پیامبران الهی بودند یا فرستادگان عیسی علیه السّلام مورد اختلاف است. شمار قابل توجهی از مفسران شیعه و سنی ظاهر آیات را مؤید دیدگاه نخست می دانند، زیرا ارسال رسولان به خداوند نسبت داده شده است و پیامبر بودن آنان را می رساند و درست بر همین اساس است که کافران با تصور اینکه پیامبر نمی تواند از سنخ بشر باشد در مقام تکذیب آنان گفتند: «ما اَنتُم اِلاّ بَشَرٌ مِثلُنا». دیدگاه دوم که رسولان را فرستادگان عیسی علیه السّلام می داند در توجیه ظاهر آیات می گوید که چون عیسی علیه السّلام آنان را به فرمان خدا فرستاده بود، برای همین، ارسال آنها به خداوند نسبت داده شده است. صاحبان این دیدگاه که اغلب از مفسران نخستین و افراد آشنا به منابع اهل کتاب بوده، مراد از «القَریةَ» را همان « انطاکیه » می دانند، در تعیین نام و ترتیب فرستادن رسولان یاد شده دیدگاه یکسانی ندارند؛ برخی یوحنّا و پولس را دو رسول نخست و شمعون را رسول سوم و بعضی پولس را سومین رسول دانسته اند، چنان که برخی دیگر، پولس را در شمار آن سه ندانسته اند. فارغ از اختلافات و تردیدهای یاد شده، حتی براساس دیدگاه دوم نیز پولس نمی تواند جزو آن رسولان باشد، زیرا با ایمان وی پس از عیسی علیه السّلام و نقش وی در تحریف تعالیم وحیانی او سازگار نیست. به نظر می رسد که این دیدگاه که از سوی افرادی چون ابن عباس ، کعب الاحبار و وهب بن منبه گزارش شده تلاش ناموفقی است برای تطبیق آیات یاد شده بر برخی گزارش های کتاب مقدس، در حالی که با یکدیگر سازگار نیست. از کتاب مقدس چنین بر می آید که شهر انطاکیه شام ، از مهم ترین کانون های دینی مسیحیت بوده است که مبلغان، از جمله پولس از آنجا روانه سفرهای تبلیغی می شده اند؛ همچنین در این شهر است که روح القدس ، برنابا و پولس را برای امر مهم تبلیغ برمی گزیند. آن دو در یکی از سفرها و به همراه یوحنا به شهر انطاکیه پیسیّدیه می رسند؛ اما هیچ گزارشی از نزول عذاب الهی بر مردمان آن وجود ندارد، در حالی که قرآن از عذاب «اَصحابُ القَریَة» گزارش می کند. نکته دیگر، که از کتاب مقدس برمی آید آن است که یوحنا از آغاز به همراه آن دو بوده است؛ نه آنکه پس از تکذیب و زندانی شدن به آنها بپیوندد، در حالی که قرآن ارسال رسول سوم را پس از تکذیب دو رسول اول می داند. و اساساً این حوادث و سفرها پس از عیسی علیه السّلام بوده است و گزارشی مانند آنچه که قرآن درباره اصحاب القریه آورده، در کتاب مقدس وجود ندارد. برخی نیز در ردّ دیدگاه دوم گفته اند که داستان فرستادگان عیسی علیه السّلام پس از نزول تورات بوده و خداوند پس از آن، هیچ قومی را با عذاب هلاک نساخته، بلکه مؤمنان را مامور قتال با مشرکان می کرده است، در حالی که خداوند از عذاب اهل قریه، در پی تکذیب آن سه رسول یاد می کند، بنابراین آنان نمی توانند مصداق رسولان سه گانه باشند و «القَریَة» انطاکیه ای غیر از انطاکیه مشهور یا اساساً شهر دیگری است.
تحریف دین مسیح
نقش پولس در تحریف آیین مسیح علیه السّلام در ذیل آیه «و قالَتِ الیَهودُ عُزَیرٌ ابنُ اللّهِ و قالَتِ النَّصـرَی المَسیحُ ابنُ اللّهِ...» نیز در قالب داستانی افسانه مانند از سوی برخی مفسران یاد شده است. براساس این داستان، وی در پی جنگ یهود و نصارا و با هدف گمراهی دینی مسیحیان، در ظاهر به آیین عیسی علیه السّلام ایمان آورده و پس از مدتی ایده های تثلیث ، فرزند خدا بودن عیسی علیه السّلام و الوهیت او را مطرح می سازد. در این گزارش، وی سرانجام خودکشی می کند و مسیحیت پس از وی چند فرقه می شود. این داستان که ایمان آوردن پولس را ۸۱ سال پس از عروج عیسی علیه السّلام ذکر می کند با گزارش کتاب مقدس درباره زمان ایمان و نیز کشته شدن او سازگار نیست و در واقع می توان آن را بازتابی از گزارش های مربوط به نقش وی در تحریف آموزه های مسیح دانست که در قالب داستان در آمده است، افزون بر آن، این داستان در منابع تفسیری هم مورد توجه چندانی قرار نگرفته و علاوه بر ابوالفتوح ذیل آیه ۳۰ توبه تنها قرطبی در ذیل آیه ۱۷۱ نساء آن را به عنوان قولی ضعیف آورده است. در ذیل آیه ۱۴ صفّ نیز قولی نقل شده که مراد از «الذین آمنوا» در تعبیر «فَاَیَّدنَا الَّذینَ ءامَنوا عَلی عَدُوِّهِم فَاَصبَحوا ظـهِرین...» رسولان عیسی علیه السّلام از جمله پولس است که به همراه فطرس برای تبلیغ به روم فرستاده شد؛ اما چنان که قرطبی نیز گفته این قول ضعیف است، زیرا اولاً ظاهر آیه با توجه به بخش های آغازین آن، تایید مؤمنان بنی اسرائیل در برابر کافران آن قوم و نه دیگر کافران را می رساند. ثانیاً در کتاب اعمال رسولان از همراهی فطرس با پولس در سفر رم یادی نشده است. نام پولس در احادیث اسلامی نیز آمده است؛ در برخی احادیث از وی به عنوان گمراه کننده قوم نصارا و در کنار افرادی چون قابیل ، نمرود ، فرعون و یهود (گمراه کننده قوم یهود) یاد شده است که در قسمتی از جهنم به نام « سَقَر » معذب خواهد شد و در برخی دیگر از روایات از شیاطینی که پس از انبیا مردم را گمراه ساخته اند یاد شده و پولس شیطانی خوانده شده است که پس از عیسی علیه السّلام مردم را به بیراهه کشاند.
wikifeqh: پولس_در_تفاسیر