پمپ

پُمپ یا تُلُمبه، ( به انگلیسی: Pump ) وسیله ای است که به روش مکانیکی، سیالات ( گازها و مایعات ) را جابجا می کند. پمپ ها بر اساس سازوکار جابجایی سیالات به سه گروه عمده تقسیم می شوند: بالابر مستقیم ( Direct Lift ) ، جابجایی ( Displacement ) و گرانشی. [ ۱]
پمپ ها کاربردهای فراوانی در صنعت و حتی در وسایل نقلیه دارند. مانند پمپ بنزین یا پمپ آب خودرو تا پمپ های بزرگ برای پر کردن حوضچه های تعمیر کشتی. در سال ۲۰۱۹ اندازه بازار جهانی پمپ های صنعتی برابر ۶۲٫۶ میلیارد دلار ارزیابی شده است و انتظار می رود با نرخ رشد مرکب سالانه ۵٫۹٪ در دوره پیش بینی گسترش یابد و در سال ۲۰۲۷ به ۹۹٫۳ میلیارد دلار برسد. [ ۲]
به طور کلی پمپ به دستگاهی گفته می شود که انرژی مکانیکی را از یک منبع خارجی گرفته و به سیالی که از آن عبور می کند، انتقال دهد. در نتیجه، انرژی سیال پس از خروج از این دستگاه ( پمپ ) افزایش می یابد. در پمپ ها تغییرات انرژی سیال همواره به صورت تغییر فشار سیال مشاهده می گردد. از پمپ ها برای انتقال سیال به یک ارتفاع معین یا جابجایی آن در یک سامانه لوله کشی یا هیدرولیک برای انجام کار مانند بالابرهای هیدرولیکی استفاده می نمایند. به عبارت کلی تر، پمپ دستگاهی است که سیالات غیرقابل تراکم را از یک نقطه به نقطه ای دیگر جابجا می نماید.
پمپ ها دارای انواع مختلفی هستند. دسته بندی های گوناگون، پمپ ها را بر پایه ویژگی های گوناگون طبقه بندی می کنند. در یکی از رایج ترین این طبقه بندی ها، برپایه نحوه انتقال انرژی از پمپ به سیال، پمپ ها به دودسته تقسیم می شوند:
در این پمپ ها انتقال انرژی به سیال به طور دائمی است. انواع پمپ های دینامیکی عبارت اند از: گریز از مرکز ( Centrifugal ) جریان محوری ( Axial )
در این پمپ ها انتقال انرژی به سیال به صورت متناوب یا پریودیک صورت می پذیرد. انواع پمپ های جابجایی مثبت عبارت اند از: رفت و برگشتی ( Reciprocating ) دوار ( Rotary )
پمپ گریز از مرکز بر اساس تبدیل انرژی جنبشی سیال به فشار ایستا کار می کند. این عملکرد به وسیلهٔ قانون برنولی توصیف می شود. قاعده عملکرد پمپ گریز از مرکز را می توان با ملاحظه تأثیر تکان دادن یک سطل آب بر روی یک مسیر دایره ای شکل توسط یک طناب، نشان داد. نیرویی که آب را به کف سطل فشار می دهد، نیروی گریز از مرکز است. اگر یک سوراخ در کف سطل تعبیه شود، آب از طریق این سوراخ جریان می یابد. از این گذشته اگر یک لوله ورودی در بالای سطل تعبیه شود، جریان آب به بیرون سوراخ منجر به تولید یک خلاء موضعی در داخل سطل خواهد شد. این خلاء آب را از یک منبع در سمت دیگر لوله ورودی به داخل سطل خواهد کشید. بدین روش یک جریان پیوسته از منبع و به بیرون سطل به وجود می آید.