پزشکی هوافضا

پزشکی هوافضا ( به انگلیسی: Aerospace Medicine ) یا پزشکی هوانوردی یکی از تخصص های پزشکی است که دانش آموختگان پس از طی این دوره، توان پیشگیری، تشخیص، درمان و مراقبت از کارکنان شاغل در شرایط غیرمتعارف هوا و فضا و محیط های خاص نظیر سایت های راداری، سایت های موشکی، فرودگاه ها، برج های مراقبت و سایت های فضایی و کارکنان قسمت های مربوط به تعمیر و نگهداری و صنایع وابسته آن و مسافران خطوط هوایی و نظایر آن را دارا هستند و در ارتقای سلامت پرواز نقش حرفه ای ایفا می نمایند. [ ۱]
در آمریکا، انجمن پزشکی آمریکا این رشته را در سال ۱۹۵۴ به رسمیت شناخت. در حال حاضر، آموزش این تخصص در پنج دانشگاه آمریکا در سطح بورد تخصصی، فلوشیپ و MPH در حال انجام است. در سطح بورد تخصصی بصورت تخصص کلینیکال همراه با تخصص داخلی ( دوره دستیاری ۴ ساله فشرده ) یا بورد تخصصی پزشکی پیشگیری ۹ ساله ارایه می گردد. دوره MPH نیز با گرایش پزشکی پیشگیری ارایه می شود.
آموزش این رشته در روسیه از سال ۱۹۳۹ به صورت آکادمیک در آکادمی تخصصی پزشکی روسیه شروع شده و هم اکنون علاوه بر آکادمی فوق، دپارتمان طب هوا و فضا در آکادمی علوم پزشکی سنت پترزبورگ و انستیتو علوم بیومدیکال آکادمی علوم روسیه در سطوح تخصص بالینی و PHD مشغول به آموزش هستند. در ضمن دپارتمان طب هوا، فضا و دریا دانشگاه علوم پزشکی شماره ۷ مسکو در سطح کارشناسی مشغول فعالیت می باشد.
در کشور چین بطور تخصصی دوره دستیاری در دانشگاه علوم پزشکی شماره ۴ ارتش آن کشور برگزار می گردد. در فرانسه دوره دستیاری در دانشکده پزشکی پاریس و دوره های دیگر مرتبط در مراکز آموزشی وزارت دفاع ارایه می گردد. در سوئد نیز در دانشگاه های اوپسالا و لینشوپینگ این رشته در سطح دکتری ارایه می شود. در انگلستان، در کالج کینگ لندن این رشته در سطوح کارشناسی ارشد و دکتری برگزار می گردد. دوره های کارشناسی و MPH نیز در نیروی هوایی انگلستان ارایه می شود. بورد تخصصی بالینی این رشته در هندوستان در انستیتو طب هوافضای دانشگاه علوم بهداشتی راجیو گاندی بنگلور ارائه می شود. این رشته در نیوزیلند و استرالیا نیز به صورت کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری ارائه می شود.
نیاز به پزشک هوایی از زمان ورود هواپیما به ایران احساس گردید و با ایجاد نیروی هوایی و بعد از آن سازمان هواپیمایی کشوری این نیاز بیش از پیش احساس شد. «دکتر رکنی» از پزشکان پیشکسوت این رشته به عنوان اولین پزشک با تجربه و فارغ التحصیل دوره کوتاه مدت طب هوافضا از کشور فرانسه، عهده دار امور پزشکی هوایی گردید. نیروی هوایی از آن پس، با اعزام پزشکان جوان به آمریکا، انگلستان و فرانسه نسبت به تأمین نیازهای تخصصی خود در حوزه پزشکی هوافضا اقدام نمود. بعد از انقلاب اسلامی دوره های کوتاه مدت ۵ ماهه و یک ماهه توسط پزشکان فوق در ایران برگزار گردید.