پدافند

پدافند. یا پاد آفند ( پاد به معنی خلاف ) در مفهوم کلی، مجموعه اقداماتی است که به منظور دفع، خنثی سازی، کاهش تأثیر اقدامات آفندی دشمن و جلوگیری از دستیابی دشمن به اهداف خودی انجام می گیرد.
پدافند به دو گروه پدافند عامل و پدافند غیرعامل تقسیم بندی می شود. [ ۱]
پدافند عامل یا پدافند کُنش گر عبارت است از مقابله و رویارویی مستقیم با دشمن و استفاده از جنگ افزارهای مناسب و در دسترس برای دفع حمل و خنثی کردن اقدامات و عملیات آفندی دشمن. برای مثال استفاده از سیستم های ضدهوایی و هواپیماهای رهگیر جزو پدافند عامل محسوب می شود. [ ۱] [ ۲]
پدافند غیرعامل یا پدافند ناکُنش گر نیز اقداماتی است که موجب کاهش ضرر و زیان در مقابل عملیات هواپیماهای دشمن و تهدیدات خارجی با هزینه کمتر و به کارگیری ترفند و شیوه های غیرمسلحانه نظیر: استتار و اختفا و ایجاد سرپناه برای تأسیسات مهم و استراتژیک انجام می شود و در این نوع پدافند از هیچگونه سلاحی استفاده نمی شود. پدافند غیرعامل به پدافندی گفته می شود که با استفاده از کلیه امکانات بدون استفاده از سلاح و جنگ افزار، کشور را در برابر انواع عملیات های دشمن در امان بدارد.
پدافند سوم غیر از دو پدافند قبلی است و به جای مقابله در زمان بروز جنگ یا تهدید، یا به جای تلاش برای کاهش ضرر و زیان در مقابل تحریم یا حمله های زمان جنگ، برای حفظ پیشرفت و سرعت پیشرفت و توسعه برنامه ریزی می کند که البته به صورت جانبی به تقویت دو پدافند قبلی نیز منجر خواهد شد. پدافند سوم، امنیت پیشرفت آفرین را دنبال می کند و از طریق حمایت در کسب یا خلق معرفت، علم، نوآوری و فناوری به دنبال ایجاد قابلیت های برترساز سازنده در تدارک دفاع خلاقانه و اصل غافلگیری است تا در نهایت دیگران را به این نتیجه برساند که تهدید، تحریم یا جنگ اثری ندارد و آن ها را از طرح ریزی، تدارک یا اعمال آن منصرف کند. [ ۳]
علاوه بر دو گروه کلی پدافند عامل و پدافند غیر عامل، با توجه به محدوده اثر عملیات پدافندی، نوع و موقعیت تأسیسات و زیرساخت های تحت پدافند، موقعیت استقرار نیروهای خودی و نیروهای دشمن و هم چنین نوع تجهیزات آفندی دشمن، انواع مختلفی از اقدامات پدافندی می تواند تعریف و به مورد اجرا گذاشته شود. از مهم ترین انواع اقدامات پدافندی به موارد زیر می توان اشاره نمود: پدافند استراتژیکی، پدافند تاکتیکی، پدافند بصورت نقاط اتکاء، پدافند خطی، پدافند بندر، پدافند پایگاه، پدافند ساحلی، پدافند کرانه ساحلی، پدافند نقطه ای، پدافند تشعشعی، پدافند میکروبی، پدافند شیمیایی، پدافند دایره ای، پدافند در جبهه وسیع، پدافند در ساحل رودخانه، پدافند در ضد شیب، پدافند در عمق، پدافند در محل، پدافند دورادور، پدافند موضعی، پدافند نزدیک، پدافند تعجیلی، پدافند با فرصت، پدافند ضد تانک، پدافند زمین به هوا، پدافند ماهواره ای، پدافند موشکی، پدافند مین، پدافند هوایی. [ ۴]