پایگاه داده

پایگاهِ داده یا داده پایگاه ( به انگلیسی: database ) ( اختصاری  پادا ) [ ۱] یا دادگان[ ۲] که بانکِ داده، بانکِ اطلاعات، و پایگاهِ اطلاعاتی هم گفته می شود، یک مجموعه منظم و سازمان یافته از داده های ذخیره شده و الکترونیکی از سیستم رایانه ای برای محاسبات است. وقتی که پایگاه داده ها پیچیده تر هستند، اغلب با استفاده از تکنیک های طراحی رسمی و مدل سازی توسعه می یابند. سیستم مدیریت پایگاه داده ( DBMS ) نرم افزاری است که با کاربران نهایی، برنامه ها و خود پایگاه داده برای گرفتن و تجزیه و تحلیل داده ها در تعامل است. نرم افزار DBMS علاوه بر این، امکانات اصلی ارائه شده برای مدیریت پایگاه داده را نیز دربر می گیرد. از مجموع پایگاه داده، DBMS و برنامه های مرتبط می توان به عنوان «سیستم پایگاه داده» نام برد. غالباً از اصطلاح «پایگاه داده» برای اشاره آزادانه به هر یک از DBMS، سیستم پایگاه داده یا برنامه مرتبط با پایگاه داده استفاده می شود. دانشمندان کامپیوتر ممکن است سیستم های مدیریت پایگاه داده را بر اساس مدل های پایگاه داده ای که پشتیبانی می کنند، طبقه بندی کنند. پایگاه های داده رابطه ای در دهه ۱۹۸۰ غالب شدند. این داده ها به صورت سطر و ستون در مجموعه ای از جداول مدل می شوند و اکثریت قریب به اتفاق از SQL برای نوشتن و پرس وجو از داده ها استفاده می کنند. در دهه ۲۰۰۰، پایگاه داده های غیر رابطه ای محبوب شدند که به آنها NoSQL گفته می شود زیرا از زبانهای مختلف پرس وجو استفاده می کنند.
در اصطلاح نامه کتابداری[ ۳] در تعریف پایگاه اطلاعاتی آمده است: واحدی است از سوابق و بایگانی های قابل خواندن با ماشین که برای یک کاربرد واحد تعبیه نشده، بلکه به منزله یک مجموعه متجانس برای مقاصد مختلف به کار می رود. در فرهنگ کاربران کامپیوتر[ ۴] تعریف پایگاه داده ها چنین آمده است: مجموعه ای از اطلاعات مرتبط دربارهٔ یک موضوع که به صورتی مفید سازمان یافته اند و پایگاهی برای روال هایی چون بازیابی اطلاعات، تصمیم گیری و نتیجه گیری در اختیار قرار می دهد. اصطلاح پایگاه داده ها در فرهنگ تشریحی کامپیوتری مایکروسافت[ ۵] به شرح زیر توصیف شده است: مجموعه ای از داده ها، فایلی شامل تعدادی رکورد ( یا جدول ) متشکل از چند نوع فیلد ( ستون ) ، در کنار عملگرهایی که جستجو، مرتب سازی و عملیات مشابه را سهولت می بخشد. پایگاه اطلاعاتی به سیستم نگهداری مجموعه ای از داده ها به هم گفته می شود که هدف آن حفظ اطلاعات و اشاعه آن در مواقع لزوم است۰ اطلاعات مورد اشاره به آن چیزی گفته می شود که فرد با سازمان برای گردش امور جاری خود به آن نیازمند است.