مدل های انتزاعی پایگاه داده ها

مدل انتزاعی پایگاه داده ها یا به طور خلاصه مدل داده ای نوعی از مدل داده ها است که تعیین کنندهٔ ساختار منطقی پایگاه داده بوده و اساساً تعیین می کند که داده ها چگونه ذخیره، سازماندهی و دستکاری شوند. پرطرفدارترین نمونه از مدل پایگاه داده نوع رابطه ای است که از قالب جدولی بهره می برد.
• مدل داده سلسله مراتبی
• مدل شبکه ای
• مدل رابطه ای
• مدل موجودیت - رابطه
• مدل ارتقایافتۀ موجودیت - رابطه
یک پایگاه داده شیء - رابطه ای ترکیبی است از دو ساختار مرتبط یعنی مدل شیئی و مدل رابطه ای.
مدل فیزیکی داده دربردارندهٔ دو نوع زیر است:
• نمایه واژگون یا Inverted Index
• پروندهٔ تخت یا Flat file۵ نمونه از مدل های پایگاه داده
دیگر انواع مدلها شامل:
• مدل داده شرکت پذیر یا Associative Model
• مدل چند بعدی
• مدل چند مقداره
• مدل معنایی
• پایگاه داده XML
• نمودارمشخص یا گراف نام دار
• ذخیره سه گانه یا تریپل استور
یک سامانه مدیر پایگاه داده فراهم کنندهٔ یک یا تعداد بیشتری از مدلهای پنج گانه است. ساختار بهینه بستگی به آرایش آغازین داده های کاربرد و نیز نیازهای کاربردی دارد که عبارتند از: آهنگ تراکنش ( سرعت ) ، اطمینان پذیری، نگهداشت پذیری ( maintainability ) ، مقیاس پذیری و هزینه. بیشتر نرم افزارهای مدیریت پایگاه داده بر پایهٔ یکی از مدل های داده بنا می شوند اگرچه امکان پشتیبانی از دیگر انواع مدلها در این نرم افزارها نیز وجود دارد.
مدلهای فیزیکی گوناگون توانایی پیاده سازی هر نوع مدل منطقی را دارا هستند. از آنجایی که نوع انتخاب تأثیر قابل توجه بر کارایی دارد اغلب نرم افزارهای پایگاه داده سطح مشخصی از قابلیت تغییر در پیاده سازی مدل فیزیکی را در اختیار کاربر قرار می دهند بدین معنا که کاربر می تواند تغییرات جزئی در چگونگی پیاده سازی اعمال کند البته در سطحی محدود.
یک مدل تنها روشی برای ساختاردهی به داده ها نیست بلکه تعریف کنندهٔ گروهی از عملیات ها است که می توانند بر روی داده ها اعمال شوند. به عنوان نمونه در مدل رابطه ای عملیاتی همچون select ( project ) and join تعریف می شود. اگر چه ممکن است این عملیات ها به ویژه در مورد کوئری آشکار نباشند ولیکن همچنان مبنایی را فراهم می کنند که بر آن پرس و جوی زبان ( query language ) استوار می شود.