واماندگی ( به انگلیسی: Stall ) ، در دینامیک سیالات، کاهش
ضریب برآر ( Lift ) است که به علت افزایش
زاویه حمله توسط یک فویل ایجاد می شود. [ ۱] این پدیده زمانی اتفاق می افتد که زاویه حمله از مقداری بحرانی عبور کند. زاویه حمله بحرانی معمولاً ۱۵ درجه می باشد، اما این زاویه در سیالات و فویل های مختلف و تغییر
عدد رینولدز ممکن است به مقدار قابل توجهی تغییر کند.
در هوانوردی، واماندگی یا دکروشاژ ( فرانسوی: Décrochage ) ، به وضعیتی از
هواگرد یا
هواپیما در هنگام
پرواز اشاره می کند. واماندگی وضعیتی است که در آن، جریان هوا از
لایهٔ مرزی سطح برآیِ هواپیما ( مانند بال ها ) جدا می شود. در این حالت نیروی برآ، به شدت کاهش می یابد و
اصطکاک با هوا به شدت افزایش می یابد. [ ۲]
واماندگی در
آیرودینامیک یا هوانوردی به حالتی گفته می شود که اگر زاویه حمله از مقداری مشخص افزایش یابد ضریب برآ شروع به کاهش می کند. زاویه ای که این اتفاق شروع می شود زاویه حمله بحرانی خوانده می شود. زاویه بحرانی به شکل مقطع ایرفویل یا پروفیل بال هواپیما،
پلنفرم ( نمای کلی بال هواپیما از بالا یا پایین ) و نسبت طول به عرض آن و دیگر عوامل بستگی دارد اما معمولاً در محدوده ۸ تا ۲۰ درجه نسبت به هوای ورودی برای جریان های زیرصوت متغیر است.
واماندگی به دلیل
جدایش جریان رخ می دهد که خود به دلیل جریان پیدا کردن هوا در مقابل یک فشار در حال افزایش اتفاق می افتد.
دو نوع واماندگی در پروازهای غیر جت مورد توجه هستند:
• سرعت پایین
• بالا بودن زاویهٔ حمله[ ۲]
این پدیده در هنگامه
نشستن یا
برخاستن هواپیما رخ می دهد. به دلیل کم بودن
ارتفاع برای بازگشت به حالت اولیه این پدیده بسیار خطرناک است. این واماندگی معمولاً از قسمت های تحتانی هواپیما شروع شده و رو به جلو حرکت می کنند. [ ۲]
این نوع واماندگی، دارای
شتاب است و با زاویه حمله رابطه مستقیم دارد. نقاط نوک تیز برای روی بدنهٔ هواپیما به این نوع واماندگی کمک می کنند. بالا رفتن سریع زاویه حمله به جریان هوا اجازهٔ حرکت به سمت جلوی
ماهی واره را نمی دهد و اینجا است که جریان هوا از سطح برا جدا می شود. برای جلوگیری از این پدیده در ارتفاعات نامناسب نباید به سرعت رو به بالا حرکت کرد. [ ۲]
یکی از واماندگی های مربوط به زاویه، واماندگی سرچکشی[ ۳] نام دارد. سرچکشی نوعی واماندگی است که بر اثر اوج گیری هواپیما با زاویهٔ بسیار تند و حداقل توان موتور ایجاد می شود و همراه با حداکثر جابه جایی سکان عمودی و چرخشی سریع حول محور انحراف سمت yaw axis است و پس از آن هواپیما به وضعیت شیرجه در می آید و فروخیز می کند. [ ۴]