هم ایستایی

هم ایستایی یا هومئوستازی در زیست شناسی به معنای حفظ پایداریِ محیط داخلی بدن و ثابت نگه داشتن شرایط فیزیکی و شیمیایی جاندار است. [ ۱] عملکرد بهینه جاندار در گرو این ویژگی است که متغیرهای زیادی از جمله دما و تعادل مایعات بدن را در محدوده ای از پیش تعیین شده نگه می دارد ( محدوده هومئوستاتیک ) . پی اچِ مایعات برون سلولی، غلظت یون های سدیم، پتاسیم و کلسیم و سطح قند خون نیز بخشی از این متغیرهاست که پیوسته کنترل می شود. جاندار، علی رغم تغییرات محیط، نوع رژیم غذایی و مقدار فعالیت بدنی، تعادل متغیرهای بدنش را، هرکدام با یک یا چند سازوکار هومئوستاتیک به طوری پایدار حفظ می کند که تمام این فرایندهای تنظیمی باهم حیات را تدوام می بخشد. در شرایط بهینه، مقاومت طبیعی در برابر تغییر منجر به هم ایستایی میشود[ ۲] که با سازوکارهای تنظیمی زیادی شرایط را به حد تعادل برمی گرداند: به طوری که تصور می شود هم ایستایی محرک اصلی همه کنش های اندامگانی باشد. سازوکارهای کنترلی هومئوستاتیک برای تنظیم متغیرهای ذکر شده همگی از حداقل سه جز وابسته به یکدیگر تشکیل می شوند: گیرنده، مرکز کنترل و اثرگذار. [ ۳] گیرنده حسگری است که بر تغییرات محیط، اعم از بیرونی و درونی نظارت می کند و به آن پاسخ می دهد که از دو نوع دمایی و مکانیکی تشکیل شده اند. مرکز تنفس و سامانه رنین - آنژیوتانسین نیز مثال هایی از مراکز کنترل هستند و اثرگذار نیز عاملی فعال برای خنثی کردن تغییرات به وجود آمده و برگشت به شرایط نرمال است. اثرگذارها در سطح سلولی شامل گیرنده هسته ای هستند که از طریق دو روش فراتنظیمی یا فروتنظیمی تغییراتی در بیان ژن ایجاد می کنند و درنتیجه یک سازوکار بازخورد منفی راه می اندازند. مثال این فرایند تنظیم نمک صفراوی در کبد است. [ ۴]
برخی از مراکز مانند سامانه رنین - آنژیوتانسین تعادل چندین متغیر را کنترل می کنند. گیرنده ها پس از دریافت اثر متحرک با ایجاد پتانسیل عمل و فرستادن آن به سمت مرکز کنترل، واکنش می دهند. مرکز کنترل که حدود بالا و پایین مورد قبول برای یک متغیر خاص، مانند دما، را تعیین می کند، بازخورد مناسب را تعیین می کند و سیگنال هایی به اثرگذار می فرستد که می تواند فعالیت یک یا چند عضله، اندام یا غده را تحت تأثیر قرار بدهد. با اعمال این تغییرات و بازگشت به شرایط عادی، سازوکار بازخورد منفی ایجاد می شود و گیرنده بیش از این نیازی به ایجاد پتانسیل عمل ایجاد ندارد. [ ۵]

هم ایستایی (زمین شناسی). هَم ایستایی (زمین شناسی)(isostasy)
هَم ایستایی
وضعیت تعادل گرانشیهمۀ بخش های پوستۀزمین. پوستۀ زمین هنگامی در شرایط هم ایستایی است که در عمقی معیّن، وزن و در نتیجه، فشار سنگ های بالای آن عمق، در همه جا یکسان باشد. بنا به این نظریه سنگ سپهر (لیتوسفر) روی سُست سپهر شناور است، درست همان طور که قطعه ای چوب روی آب شناور می شود. اگر ضخامت قطعۀ چوب زیاد باشد، در مقایسه با قطعه ای نازک، بیشتر در آب فرو می رود، همچنین اگر چوب متراکم تر و چگالی آن بالاتر باشد، در مقایسه با چوب سبک تر، بیشتر در آب فرو می رود. دربارۀ مکانیسم هم ایستایی دو نظریه مطرح است: فرضیۀ ائریو فرضیۀ پرات، که هر دو معتبرند. بنا به فرضیۀ ائری قطعات پوسته ای زمین چگالی برابر و ضخامتی نابرابر دارند؛ مانند قطعات یخ شناور در آب، که کوه های یخ مرتفع تر ریشه های عمیق تری دارند. بنا به فرضیۀ پرات قطعات پوسته ای زمین چگالی متفاوت دارند، در نتیجه عمق پوسته ممکن است در همه جا یکسان باشد. در عمل، هر دو مکانیسم در هم ایستایی دخیل اند.

هم ایستایی (زیست شناسی). هَم ایستایی (زیست شناسی)(homeostasis)
هَم ایستایی
حفظ یک محیط ثابت، به ویژه از نظر پها، تراکم نمک، دما، و میزان قندخون، در اطراف یاخته های زنده. شرایط پایدار برای عملکرد کارآمد واکنش های آنزیمی درون یاخته ها مهم است. در انسان، هم ایستایی خون را، که مایع همۀ بافت ها را فراهم می کند، اندام های متعدد ایجاد می کنند. کلیه ها تنظیم پها، اوره، و تراکم آب را به عهده دارند. شش ها تنظیم کنندۀ اکسیژن و دی اکسید کربن اند (← تنفس). دما را کبد و پوست تنظیم می کنند (← تنظیم_دما). میزان گلوکز خون را کبد و لوزالمعده تنظیم می کنند.