نیابت امام زمان

[ویکی فقه] نیابت یعنی جانشینی و نمایندگی و وکالت از طرف شخص یا اشخاص، به طوری که در غیاب او کار و کارهایی به نایب و نماینده سپرده می شود و نماینده موظف به انجام کارهایی است که بدو محول شده است و از طرف شخصی که نماینده اوست، باید به دقت و با احساس وظیفه به مسئولیتی که به عهده او سپرده شده، آنها را انجام دهد.
نیابت یعنی جانشینی و نمایندگی و وکالت از طرف شخص یا اشخاص، به طوری که در غیاب او کار و کارهایی به نایب و نماینده سپرده می شود و نماینده موظف به انجام کارهایی است که بدو محول شده است. و از طرف شخصی که نماینده اوست، باید به دقت و با احساس وظیفه به مسئولیتی که به عهده او سپرده شده، آنها را انجام دهد.در غیر اینصورت از نظر شرع مسئول و جواب گوی قصور خود در انجام وظایف محول بوده و احتمال دارد از طرف موکل خود از این مسئولیت عزل شود و یا راساً به سبب قصور در وظایف به خودی خود منعزل شود.نیابت احتمال دارد اختصاصی به وظیفه خاص و یا تمام وظایف موکل باشد. یعنی تمام اختیارات او را دارا باشد و احتمال دارد فرد خاص از طرف موکل نیابت داشته باشند یا با ذکر برخی از خصوصیات طبقه ای با داشتن این ویژگی ها عهده دار وکالت شوند و از طرف خودشان یکی را به عنوان صاحب اختیار انتخاب کنند.
آیت الله جوادی، عبدالله، ولایت فقیه، چ دوم، تهران، رجاء، ۶۸، ص ۱۸۸.
ریشه نیابت در اسلام به صدر اسلام و به زمان پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) برمی گردد که آن حضرت گاهی برخی از صحابه را به نیابت از طرف خود مامور انجام کارهای خود می نمود. مثلاً امیرالمؤمنین علی (علیه السّلام) را به نیابت از طرف خود به تبلیغ دین و ابلاغ احکام الهی به جایی می فرستاد یا او را در جای خود می گماشت در مدینه و خودش به غزوه می رفت.
شیخ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، چ اول، قم، آل البیت، ۱۴۱۳، ج۱، ص۵۳.
این شکل از نیابت ازطرف امیرالمؤمنین (علیه السّلام) نیز انجام گرفته و امام حسن و امام حسین (علیهما السّلام) نیز بدین ترتیب نایب و نمایندگانی در نقاط مختلف و به شهرهای مختلف گسیل داشته اند، چنان که امام زین العابدین (علیه السّلام) نیز نایبی داشته، به هر شکل که بود و تحت شرایط زمان و مکان و موقعیت سیاسی نیابت از طرف امام معصوم بوده است.چه اینکه امام معصوم و رهبر معصوم حاکم جامعه باشد و چه نباشد و چه در دوران اختناق شدید سیاسی و تحت شرایط سخت بوده باشند و چه در فضای باز سیاسی زندگی نموده و امامت داشته اند، در هر صورت نمایندگی از طرف رهبر اسلامی وجود داشته و از جمله اصول محوری شیعه بوده که ضامن بقای تشیع و بسط و حفظ و انتقال افکار و اندیشه تشیع در طول تاریخ بوده است.پیشوایی و رهبری از جمله اصول مسلم اسلام است که در طول تاریخ با ولایت و امامت و نیابت و وکالت در دو شکل خاص و عام صورت گرفته، و جامعه شیعه حتی یک لحظه بدون رهبر و پیشوا نبوده است.
ضرورت نیابت
...