نوسان ساز یا اُسیلاتور ( به انگلیسی: Oscillator ) ، یک مدار الکتریکی است که سیگنال تکرارشونده ( نوسانی ) تولید می کند، اغلب یک موج سینوسی یا مربعی.
نوسان سازها گوناگون هستند، اگرچه اصول عملکردشان کم وبیش یک سان است. در دستگاه های الکترونیکی، از آن ها، گسترده استفاده می شود، و بدون آنها عمل کرد دستگاه ها ناممکن است. نمونه هایی از کاربرد نوسان سازها عبارتند از تولید موج حامل در فرستنده های رادیویی، تولید سیگنال ساعت در سیستم های دیجیتالی مانند رایانه ها، یا چراغ راهنمای چشمک زن در اتومبیل .
نوسان سازها را می توان از نظر فرکانس خروجی شان دسته بندی کرد، اگر چه این دسته بندی چندان جامع و دقیق نیست؛
• نوسان ساز صوتی، فرکانس هایی را در محدوده صوتی تولید می کند، تقریباً از ۲۰ هرتز تا ۲۰ کیلوهرتز.
• نوسان ساز رادیویی، سیگنال هایی را در محدوده فرکانس رادیویی از ۱۰۰ کیلوهرتز تا حدود ۱۰۰ گیگاهرتز تولید می کند.
• نوسان ساز فرکانس کم، سیگنال هایی را با فرکانس های زیر ۲۰ هرتز تولید می کند.
• نوسان سازهایی با فرکانس 20 تا 150 کیلوهرتز، که در منابع تغذیه سوییچینگ استفاده می شود.
نوسان ساز را نباید با مولد برق یکی دانست، اگرچه هر دو، موج سینوسی تولید می کنند، اما اصول عملکرد و کاربردهای آنها کاملاً متفاوت است.
نوسان ساز هارمونیک، یا خطی، موج سینوسی تولید می کند، و دو نوع دارد.
رایج ترین نوسان ساز خطی، از یک تقویت کننده مانند یک ترانزیستور یا آپ اَمپ که در یک حلقه فیدبک قرار گرفته تشکیل شده، به گونه ای که خروجی تقویت کننده، از طریق یک فیلتر مناسب فرکانس نوسان، برای تولید فیدبک مثبت به ورودی اش بازگشت داده می شود. هر بار که تقویت کننده روشن می شود ( وقتی ولتاژ منبع به آن اِعمال می شود و جریان برای اولین بار در مدار به گردش درمی آید ) ، آشفتگی اولیهٔ ( گذرا ) ناشی از اِعمال ولتاژ به مدار، سیگنال ضعیفی را پدید می آورد، و نوسان سازی آغاز می شود؛ سیگنال در حلقه می چرخد، تقویت و فیلتر می شود، و به سرعت به یک موج سینوسی پایدار با فرکانسی مشخص تبدیل می شود.
مدارهای نوسان ساز فیدبک دار می توانند از نظر فیلتر انتخاب کننده فرکانس که در حلقه فیدبک استفاده می کنند، طبقه بندی شوند؛
• در نوسان ساز RC، فیلتر از مقاومت و خازن تشکیل می شود. نوسان سازهای RC بیشتر در فرکانس های کم استفاده می شوند؛ در محدوده صوت. از نوسان سازهای RC رایج، نوسان ساز تغییر فاز و نوسان ساز پل وین است.
• در نوسان ساز LC، فیلتر، یک مدار تشدید، شامل القاگر و خازن موازی است. بار خازن از راه القاگر کم و زیاد می شود، و بنابراین مدار تشدید می تواند انرژی الکتریکی نوسانی را در فرکانس تشدید ذخیره کند. مدار تشدید، کمی اتلاف انرژی دارد، که تقویت کننده آن را جبران می کند. نوسان سازهای LC اغلب در فرکانس های رادیویی استفاده می شوند، وقتی یک منبع فرکانس تنظیم پذیر لازم است؛ مانند مولد سیگنال، یا فرستنده - گیرنده های رادیویی. نوسان سازهای هارتلی ( Hartley ) ، کولپیتس ( Colpitts ) و کِلاپ ( Clapp ) ، مثال هایی از نوسان سازهای LC هستند.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفنوسان سازها گوناگون هستند، اگرچه اصول عملکردشان کم وبیش یک سان است. در دستگاه های الکترونیکی، از آن ها، گسترده استفاده می شود، و بدون آنها عمل کرد دستگاه ها ناممکن است. نمونه هایی از کاربرد نوسان سازها عبارتند از تولید موج حامل در فرستنده های رادیویی، تولید سیگنال ساعت در سیستم های دیجیتالی مانند رایانه ها، یا چراغ راهنمای چشمک زن در اتومبیل .
نوسان سازها را می توان از نظر فرکانس خروجی شان دسته بندی کرد، اگر چه این دسته بندی چندان جامع و دقیق نیست؛
• نوسان ساز صوتی، فرکانس هایی را در محدوده صوتی تولید می کند، تقریباً از ۲۰ هرتز تا ۲۰ کیلوهرتز.
• نوسان ساز رادیویی، سیگنال هایی را در محدوده فرکانس رادیویی از ۱۰۰ کیلوهرتز تا حدود ۱۰۰ گیگاهرتز تولید می کند.
• نوسان ساز فرکانس کم، سیگنال هایی را با فرکانس های زیر ۲۰ هرتز تولید می کند.
• نوسان سازهایی با فرکانس 20 تا 150 کیلوهرتز، که در منابع تغذیه سوییچینگ استفاده می شود.
نوسان ساز را نباید با مولد برق یکی دانست، اگرچه هر دو، موج سینوسی تولید می کنند، اما اصول عملکرد و کاربردهای آنها کاملاً متفاوت است.
نوسان ساز هارمونیک، یا خطی، موج سینوسی تولید می کند، و دو نوع دارد.
رایج ترین نوسان ساز خطی، از یک تقویت کننده مانند یک ترانزیستور یا آپ اَمپ که در یک حلقه فیدبک قرار گرفته تشکیل شده، به گونه ای که خروجی تقویت کننده، از طریق یک فیلتر مناسب فرکانس نوسان، برای تولید فیدبک مثبت به ورودی اش بازگشت داده می شود. هر بار که تقویت کننده روشن می شود ( وقتی ولتاژ منبع به آن اِعمال می شود و جریان برای اولین بار در مدار به گردش درمی آید ) ، آشفتگی اولیهٔ ( گذرا ) ناشی از اِعمال ولتاژ به مدار، سیگنال ضعیفی را پدید می آورد، و نوسان سازی آغاز می شود؛ سیگنال در حلقه می چرخد، تقویت و فیلتر می شود، و به سرعت به یک موج سینوسی پایدار با فرکانسی مشخص تبدیل می شود.
مدارهای نوسان ساز فیدبک دار می توانند از نظر فیلتر انتخاب کننده فرکانس که در حلقه فیدبک استفاده می کنند، طبقه بندی شوند؛
• در نوسان ساز RC، فیلتر از مقاومت و خازن تشکیل می شود. نوسان سازهای RC بیشتر در فرکانس های کم استفاده می شوند؛ در محدوده صوت. از نوسان سازهای RC رایج، نوسان ساز تغییر فاز و نوسان ساز پل وین است.
• در نوسان ساز LC، فیلتر، یک مدار تشدید، شامل القاگر و خازن موازی است. بار خازن از راه القاگر کم و زیاد می شود، و بنابراین مدار تشدید می تواند انرژی الکتریکی نوسانی را در فرکانس تشدید ذخیره کند. مدار تشدید، کمی اتلاف انرژی دارد، که تقویت کننده آن را جبران می کند. نوسان سازهای LC اغلب در فرکانس های رادیویی استفاده می شوند، وقتی یک منبع فرکانس تنظیم پذیر لازم است؛ مانند مولد سیگنال، یا فرستنده - گیرنده های رادیویی. نوسان سازهای هارتلی ( Hartley ) ، کولپیتس ( Colpitts ) و کِلاپ ( Clapp ) ، مثال هایی از نوسان سازهای LC هستند.
wiki: نوسان ساز