[ویکی فقه] دیری است که در محافل علمی و فرهنگی، چه شیعه و چه سنی، بحث از تحول و دگرگونی در نوع نگرش و برداشتِ از متون و نصوص دینی و منابع اسلامی مطرح است. امروز نیز، این بحث، با علاقه و تلاش بیشتری پی گرفته می شود.
از این روی، بحث از توجه به نقش تعیین کننده دو عنصر زمان و مکان در اجتهاد و کافی نبودن اجتهاد مصطلح، برای اداره جامعه امروز و نهضت قانون گذاری جدید فقهی با دیدی جدید و همه جانبه بر اساس موازین اسلامی و با کمک گرفتن از دلیل های شرعی و خلاصه، ضرورت نواندیشی و نوفهمی و نوآوری در اجتهاد، از زنده ترین و مهم ترین بحث های علمی و حوزوی و اجتماعی جامعه امروز ماست.
صاحبان تفکر نوآوری در اجتهاد
سر سلسله جنبانان این حرکت فکری و پیشتازان این اندیشه اصلاحی، بیشتر، کسانی هستند که ضمن برخورداری از تحصیلات و اطلاعات لازم اسلامی و آشنایی با مسائل و شیوه های آموزشی و اجتهادی حوزه های علمیه ، بر اثر ارتباطات گوناگون برون حوزوی و گفت و شنود با گروه های گوناگون فکری، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و گام نهادن در محیط ها و فضاهای بازفکری و مطالعه آثار اندیشه وران و آشنایی با دیدگاه ها و افکار ارباب اندیشه، از اوضاع و احوال جوامع و مقتضیات زمان و روابط فرهنگی، سیاسی، اقتصادی حاکم بر اجتماع نیز، به خوبی آگاه و با خبرند.
توجه دادن به پیامدها و آثار نوآوری در اجتهاد
ما در فصل جداگانه ای، به نام و نشان و نوع افکار و انگیزه صاحبان این تفکر اشاره خواهیم کرد. آنچه اکنون مورد نظر است، توجه دادن به پیامدها و آثار این گونه حرکت هاست. درخور دقت است که حرکت های فکری و اندیشه های نو پیدا، یا در اصل پیدایش، یا در تداوم و استمرار، در معرض ابتلای به بیماری و آفت خطرناک و فاجعه آمیز افراط و تفریط هستند؛ از این روی، لازم است پیش از هر چیز، هدف و انگیزه و سمت گیری های چنین افکاری و حدّ و مرز و معنی و مفهوم آنها شناسایی و روشن شود، تا حدّ اعتدال و قوت های آنها مورد حمایت و تقویت قرار گیرد و نسبت به دو طرف افراط و تفریط آنها، هشدار داده شود، تا به بهانه اصلاح و هماهنگی و همراهی با پیشرفت زمان و سازگاری دین با دنیا ، عقب نشینی از مواضع حق و بازگشت از اصول ثابت غیر قابل تغییر دینی و سرانجام بلای پرفاجعه تجددزدگی رخ ندهد. و از سویی، به انگیزه مبارزه با بدعت ، علیه هر چه نوآوری و حرف و حرکت جدید است، عَلَم مخالفت افراشته نشود و در نهایت، روحیه خشکِ تحجرگرایی حاصل و حاکم نشود.
معنای نوفهمی و نوآوری
...
از این روی، بحث از توجه به نقش تعیین کننده دو عنصر زمان و مکان در اجتهاد و کافی نبودن اجتهاد مصطلح، برای اداره جامعه امروز و نهضت قانون گذاری جدید فقهی با دیدی جدید و همه جانبه بر اساس موازین اسلامی و با کمک گرفتن از دلیل های شرعی و خلاصه، ضرورت نواندیشی و نوفهمی و نوآوری در اجتهاد، از زنده ترین و مهم ترین بحث های علمی و حوزوی و اجتماعی جامعه امروز ماست.
صاحبان تفکر نوآوری در اجتهاد
سر سلسله جنبانان این حرکت فکری و پیشتازان این اندیشه اصلاحی، بیشتر، کسانی هستند که ضمن برخورداری از تحصیلات و اطلاعات لازم اسلامی و آشنایی با مسائل و شیوه های آموزشی و اجتهادی حوزه های علمیه ، بر اثر ارتباطات گوناگون برون حوزوی و گفت و شنود با گروه های گوناگون فکری، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و گام نهادن در محیط ها و فضاهای بازفکری و مطالعه آثار اندیشه وران و آشنایی با دیدگاه ها و افکار ارباب اندیشه، از اوضاع و احوال جوامع و مقتضیات زمان و روابط فرهنگی، سیاسی، اقتصادی حاکم بر اجتماع نیز، به خوبی آگاه و با خبرند.
توجه دادن به پیامدها و آثار نوآوری در اجتهاد
ما در فصل جداگانه ای، به نام و نشان و نوع افکار و انگیزه صاحبان این تفکر اشاره خواهیم کرد. آنچه اکنون مورد نظر است، توجه دادن به پیامدها و آثار این گونه حرکت هاست. درخور دقت است که حرکت های فکری و اندیشه های نو پیدا، یا در اصل پیدایش، یا در تداوم و استمرار، در معرض ابتلای به بیماری و آفت خطرناک و فاجعه آمیز افراط و تفریط هستند؛ از این روی، لازم است پیش از هر چیز، هدف و انگیزه و سمت گیری های چنین افکاری و حدّ و مرز و معنی و مفهوم آنها شناسایی و روشن شود، تا حدّ اعتدال و قوت های آنها مورد حمایت و تقویت قرار گیرد و نسبت به دو طرف افراط و تفریط آنها، هشدار داده شود، تا به بهانه اصلاح و هماهنگی و همراهی با پیشرفت زمان و سازگاری دین با دنیا ، عقب نشینی از مواضع حق و بازگشت از اصول ثابت غیر قابل تغییر دینی و سرانجام بلای پرفاجعه تجددزدگی رخ ندهد. و از سویی، به انگیزه مبارزه با بدعت ، علیه هر چه نوآوری و حرف و حرکت جدید است، عَلَم مخالفت افراشته نشود و در نهایت، روحیه خشکِ تحجرگرایی حاصل و حاکم نشود.
معنای نوفهمی و نوآوری
...
wikifeqh: نواندیشی_در_اجتهاد