نقض امان

[ویکی فقه] تأمین در اسلام به اتفاق همه علمای شیعه و بیش تر اهل سنت عقدی لازم و واجب الوفاست. امان عهدی است که نقض یک جانبه آن توسط مسلمین جایز نیست، مگر آن که مستأمن خلافی مرتکب یا خدعه ای به کار برد.
قرآن می فرماید: «سَتَجِدونَ ءاخَرینَ یُریدونَ اَن یَأمَنوکُم و یَأمَنوا قَومَهُم... = به زودی با جمعیتی روبه رو خواهید شد که می خواهند (برای حفظ منافع خود)، هم از ناحیه شما (مسلمانان) در امان باشند و هم از ناحیه قوم خودشان (که مشرک اند)». قرآن در برابر این گروه شدت عمل به خرج داده و می فرماید: اگر به صلح واقعی روی نیاوردند آن ها را هر کجا یافتید اسیر کنید یا بکشید: «فَخُذوهُم واقتُلوهُم...».
نظر روایات در مورد نقض امان
در حدیثی از امام باقر (علیه السلام) آمده: اگر کسی شخصی را امان دهد، آنگاه خیانت کند و او را بکشد در روز قیامت در حالی که پرچمدار خدعه و خیانت است محشور خواهد شد.
نکوهش شدن نقض امان در قرآن
ذکر آن دسته از آیات قرآن که مشتمل بر «عهد و میثاق» است در بحث امان، توسّط برخی از کتب حدیث مانند بحار الانوار و جامع احادیث الشیعه تداعی کننده این نکته است که نقض امان به نوعی نقض عهد به شمار می آید که در قرآن و در اخلاق اسلامی شدیداً نکوهش شده است. قرآن می فرماید: «والموفونَ بِعَهدِهِم اِذا عهَدوا» و به صورت خاص در مورد بخشی از مشرکان پیمان شکنی را حرام می داند؛ یعنی آن مشرکانی که پس از پیمان با مسلمانان، بر خلاف شرایط گام برندارند و احدی را بر ضد مسلمین تقویت نکنند: «... اِلاَّ الَّذینَ عهَدتُم مِنَ المُشرِکینَ ثُمَّ لَم یَنقُصوکُم شیًا ولَم یُظهِروا عَلَیکُم اَحَدًا فَاَتِمّوا اِلَیهِم عَهدَهُم اِلی مُدَّتِهِم...» ولی بخشی دیگر از مشرکان روحیه پیمان شکنی دارند و اگر روزی بر مسلمین غالب شوند نه ملاحظه خویشاوندی و نه رعایت عهد و پیمان می کنند، از این رو نباید انتظار رعایت پیمان را از سوی پیامبر داشته باشند: «کَیفَ واِن یَظهَروا عَلَیکُم لا یَرقُبوا فیکُم اِلاّ ولا ذِمَّةً». برخی «ذمّه» را در این آیه به امان تفسیر کرده اند ، بنابراین در مدتی که کافر حربی با امانی که دریافت کرده با اطمینان و آرامش در دارالاسلام زندگی می کند نمی توان ناگهان این امان را نادیده گرفت و جان و مال او را در مخاطره افکند، مگر آن که ابتدائاً نقض امان از سوی او صورت گرفته باشد.
موارد نقض امان توسط کافر کربی
...