نعمان بن ربعی انصاری خزرجی

[ویکی فقه] از طایفه بنی سلمه (یکی از طایفه های خزرج) و بزرگان انصار و اصحاب مشهور و مورد اعتماد پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) است. نام او را نعمان و برخی عمرو ضبط کرده اند؛ امّا حارث از دیگر اسامی وی مشهورتر است.
نسبش را چنین آورده اند: الحارث بن ربعیّ بن بلدمة بن خنّاس بن عبید بن غنم بن کعب بن سلمة بن سعد الانصاری الخزرجی السّلمیّ. مادرش کبشه دختر مطهر بن حرام بن سواد بن غنم بود. پسرانش عبداللّه و عبدالرحمن نام داشتند.
ابوقتاده در روزگار پیامبر
حضور او در جنگ بدر مورد اختلاف است. واقدی حضور او را در جنگ بدر تایید می کند. ابن اثیر و طبرانی نیز او را از بدریون می دانند. به روایت طبرانی در شب قبل از آغاز جنگ بدر، ابوقتاده نگهبان پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) بوده است. امّا در این که وی در جنگ احد و غزوات بعد از آن شرکت داشته، اتفاق نظر وجود دارد. چنان که واقدی می گوید: در غزوه احد پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) از مشاهده پیکر مثله شده ی حمزة بن عبدالمطلب و دیگر شهداء بسیار اندوهگین شد. ابوقتاده خواست قریش را ناسزا گوید، حضرت او را از این کار باز داشت و به بردباری فراخواند. او علاوه بر حضور در غزوات، در سریه های بسیاری که گاه آن ها را نیز فرماندهی کرده، شرکت داشته است.
← سال چهارم هجری
حضور اولیّه ی ابوقتاده همراه خالد بن ولید در جنگ های ردّه، نمایانگر روابط نیکوی او با خلیفه اوّل است. امّا پس از عملکرد ناروای خالد با مالک بن نویره (رئیس قبیله بنی یربوع) و کشتن او که مسلمان بود و به زنی گرفتن همسرش، روابط او و ابوبکر به سردی گرایید. زیرا ابو قتاده پس از ماجرای مالک خشمگین از کار خالد، عملکرد او را به ابوبکر گزارش داد و نزد ابوبکر شهادت داد که مالک بن نویره و قبیله اش اذان می گفته و نماز می خوانده اند، امّا ابوبکر او را به دلیل رها کردن خالد سرزنش کرد و دستور داد نزد خالد بازگردد. ابوقتاده خشمگینانه سوگند یاد کرد که دیگر هیچگاه با خالد در زیر یک پرچم قرار نگیرد. گویا او از این زمان تا به خلافت رسیدن علی (علیه السّلام) گوشه ی عزلت اختیار کرده و جزء آن دسته از اصحاب رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) بوده که از عملکرد خلفای سه گانه ناراضی بوده است. زیرا علی رغم حضور فعّال وی در تمامی غزوه های روزگار پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم)، منابع حضور وی را در فتوحات دوره ی سه خلیفه نخست، به سکوت برگزار می کنند و جز در مواردی نادر چون شرکت او در فتح ایران به روزگار عمر نامی از او برده نشده است.
ابوقتاده در روزگار امیرالمؤمنین
...