نظام کوک خالص

در تئوری موسیقی نظام کوک خالص[ ۱] یک روش کوک کردن است که در آن بسامد نت ها با استفاده از کسرهایی از اعداد طبیعی کوچک تعریف شده اند. فاصله ای که به این روش کوک شود یک فاصلهٔ خالص نامیده می شود. فاصله های خالص در موسیقی مهم هستند چرا که با الگوی ارتعاش قسمت های مختلف ساز که صدا را تولید می کند تناسب دارند. دو نتِ هر فاصلهٔ خالص، عضوی از یک سری هارمونیک هستند. نسبت های بسامد که شامل اعداد طبیعی بزرگ باشند ( نظیر ۱۰۲۴:۷۲۹ ) عموماً خالص دانسته نمی شوند. «نظام کوک خالص در اصل روشی است که برای کوک کردن ساز برای نواختن مدهای یونانی که بطلمیوس تعریف کرد استفاده می شده؛ این روش ایده آل نوازندگان و نظریه پردازان دورهٔ رنسانس بود و در فرهنگ موسیقی باستانی و مدرن در سراسر جهان به کار گرفته شده است. »[ ۲]
نظام کوک خالص را می توان در تقابل و مقایسه با اعتدال مساوی در نظر گرفت که در آن دسته از سازهای موسیقی غربی که کوک ثابت دارند ( نظیر پیانو و ارگ ) و نیز در سازهای الکترونیکی به کار می رود. در اعتدال مساوی، تمام فاصله ها به عنوان مضربی از یک فاصلهٔ پایه تعریف می شوند یا به بیان دقیق تر، تمام فاصله ها از رساندن کوچک ترین فاصلهٔ ممکن به توان یک عدد طبیعی محاسبه می شوند، لذا دو نت اگر فاصلهٔ مشابهی داشته باشند، نسبت بسامدشان همیشه عددی یکسان خواهد بود. اما به جز یک استثنا ( فاصلهٔ اکتاو که نسبت بسامد ۲:۱ دارد ) ، بقیهٔ این نسبت ها کسری از اعداد طبیعی کوچک نخواهند بود. هر فاصله در نظام کوک خالص تفاوت اندکی با فاصلهٔ مشابه در اعتدال مساوی دارد.
فاصله هایی که بر اساس نظام کوک خالص کوک شده باشند را می توان به صورت یک نسبت ( مثلاً ۳:۲ ) یا یک کسر ( مثلاً ۳/۲ ) نمایش داد. برای مثال دو نت که یکی بسامد ۳۰۰ هرتز ( نوسان در ثانیه ) و دیگر بسامد ۲۰۰ هرتز دارند، هر دو بسامدشان مضربی از ۱۰۰ است لذا جزء یک سری هارمونیک بر پایهٔ ۱۰۰ هرتز هستند. نسبت این دو نت ( ۳:۲ ) می تواند به عنوان یک فاصله ( در اینجا، فاصلهٔ پنجم درست ) تعریف گردد که همان فاصلهٔ بین هارمونیک دوم و سوم هر نت است.
نظام کوک خالص راهنما·اطلاعات یک گام لا ماژور، سپس سه آکورد سه صدایی، و در نهایت توالی پنجم ها، همگی بر اساس نظام کوک خالص.
اعتدال مساوی راهنما·اطلاعات یک گام لا ماژور، سپس سه آکورد سه صدایی، و در نهایت توالی پنجم ها، همگی بر اساس نظام کوک خالص. اگر این پرونده را با بالای مقایسه کنید ممکن است متوجه ضربان دار بودن صدا در این یکی بشوید.