[ویکی فقه] نزهة الناظر (کتاب). «نزهة الناظر فی الجمع بین الاشباه و النظائر» نوشته شیخ یحیی بن سعید حلی ، متوفای ۶۹۰ هجری می باشد.
کتاب، یکی از کتب فقهی قرن هفتم هجری بشمار می رود که در آن با دیدگاهی وسیع به طرح مباحث فقهی پرداخته شده و با عباراتی سلیس و روان و بدون استفاده از اصطلاحات مشکل فقهی، نکات فقهی جالبی را در اختیار خواننده قرار می دهد.
کتاب، یکی از کتب فقهی قرن هفتم هجری بشمار می رود که در آن با دیدگاهی وسیع به طرح مباحث فقهی پرداخته شده و با عباراتی سلیس و روان و بدون استفاده از اصطلاحات مشکل فقهی، نکات فقهی جالبی را در اختیار خواننده قرار می دهد.
[ویکی اهل البیت] ابی عبدالله الحسین بن محمد بن حسن الحلوانی، ترجمه و تحقیق: عبدالهادی مسعودی، قم، دارالحدیث، 1383، 255 ص، وزیری.
سبک شناخت نگارش های حدیثی شیعه نشان از آن دارد که محدثان شیعه، نگاشته های خود را بیشتر به شکل موضوعی تنظیم می نموده و چینش احادیث را بر اساس محتوا و مضمون و نه گوینده و راوی حدیث سامان می داده اند. در این میان تنها چند مؤلف انگشت شمار داریم که نه از شیوه موضوعی بلکه از سبک مسندی پیروی کرده و احادیث هر معصوم را جداگانه و هر کدام را در یک فصل آورده و کتاب را به ترتیب معصومان علیهم السلام مرتب ساخته اند.
کتاب مشهور تحف العقول از ابن شعبه حرانی در قرن چهارم قوالدرّه الباهره منسوب به شهید اول در قرن هشتم از این زمره اند و کتاب حاضر حلقه میانی این دو کتاب است.
نزهه الناظر و تنبیه الخاطر به راستی بوستان خستگان اندیشه است. تلألؤ سخنان حکمت آموز هر معصوم و درخشش یکایک این درهای سفته، خواننده را در فضایی تماشایی فرو می برد و به امتداد خواندن او را از دنیا و بندهای شیطانی آن می رهاند و با حقیقت نهفته در ژرفای کلمات پیشوایانِ هدایت آشنا می سازد.
این کتاب افزون بر مفید بودن برای عمومِ مردم نیازِ پژوهشگران را به احادیث یک معصوم مشخص در زمینه مسائل اخلاقی و اجتماعی برطرف می کند و منابع آورده شده در پانوشتِ تصحیح های جدید کتاب، راه محققان را برای دسترسی به اسناد هر حدیث و مضمون های مشابه آمده در احادیث دیگر هموار می سازد.
خوشبختانه کتاب نزهه الناظر و تنبیه الخاطر افزون بر قوت محتوایی و علو معانی، دارای مؤلفی شناخته شده و معلوم است. مؤلف نام خود را حسین بن محمد بن الحسن می نامد و با مراجعه به اسامی واقع شده در اسناد احادیث مانند آن چه در بشاره المصطفی نوشته محمد بن ابوالقاسم طبری (قرن 6) و نیز ذیل تاریخ بغداد از ابن نجار بغدادی (متوفی 643 ق) آمده است می توانیم او را کاملتر و به این گونه بشناسیم: ابوعبدالله الحسین بن محمد بن الحسن بن نصر الحلوانی.
ابن شهر آشوب (م 588) این نام یعنی الحسین بن محمد بن الحسن را در کتاب معالم العلماء که به ذکر نویسندگان شیعه اختصاص دارد عنوان کرده و ابن بطریق (533 ـ600 ق) هم در کتاب العمده به هنگام تبیین حدیث تکریم عباس عموی پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله می گوید: و یزید ذلک بیاناً و إیضاحاً ما ذکره الحسین بن محمد بن الحسین الحلوانی فی کتابه الذی جمعه من لمع کلام النبی صلی الله علیه و آله و کلام الائمه علیهم السلام قال: فی لمع کلام الإمام الزکی أبی الحسن علی بن محمد العسکری علیه السلام لمّا سئله المتوکل فقال له: ما تقول بنو أبیک فی العباس؟ قال: ما یقولون فی رجل فرض الله طاعه علی الخلق و فرض طاعه العباس علیه.
سبک شناخت نگارش های حدیثی شیعه نشان از آن دارد که محدثان شیعه، نگاشته های خود را بیشتر به شکل موضوعی تنظیم می نموده و چینش احادیث را بر اساس محتوا و مضمون و نه گوینده و راوی حدیث سامان می داده اند. در این میان تنها چند مؤلف انگشت شمار داریم که نه از شیوه موضوعی بلکه از سبک مسندی پیروی کرده و احادیث هر معصوم را جداگانه و هر کدام را در یک فصل آورده و کتاب را به ترتیب معصومان علیهم السلام مرتب ساخته اند.
کتاب مشهور تحف العقول از ابن شعبه حرانی در قرن چهارم قوالدرّه الباهره منسوب به شهید اول در قرن هشتم از این زمره اند و کتاب حاضر حلقه میانی این دو کتاب است.
نزهه الناظر و تنبیه الخاطر به راستی بوستان خستگان اندیشه است. تلألؤ سخنان حکمت آموز هر معصوم و درخشش یکایک این درهای سفته، خواننده را در فضایی تماشایی فرو می برد و به امتداد خواندن او را از دنیا و بندهای شیطانی آن می رهاند و با حقیقت نهفته در ژرفای کلمات پیشوایانِ هدایت آشنا می سازد.
این کتاب افزون بر مفید بودن برای عمومِ مردم نیازِ پژوهشگران را به احادیث یک معصوم مشخص در زمینه مسائل اخلاقی و اجتماعی برطرف می کند و منابع آورده شده در پانوشتِ تصحیح های جدید کتاب، راه محققان را برای دسترسی به اسناد هر حدیث و مضمون های مشابه آمده در احادیث دیگر هموار می سازد.
خوشبختانه کتاب نزهه الناظر و تنبیه الخاطر افزون بر قوت محتوایی و علو معانی، دارای مؤلفی شناخته شده و معلوم است. مؤلف نام خود را حسین بن محمد بن الحسن می نامد و با مراجعه به اسامی واقع شده در اسناد احادیث مانند آن چه در بشاره المصطفی نوشته محمد بن ابوالقاسم طبری (قرن 6) و نیز ذیل تاریخ بغداد از ابن نجار بغدادی (متوفی 643 ق) آمده است می توانیم او را کاملتر و به این گونه بشناسیم: ابوعبدالله الحسین بن محمد بن الحسن بن نصر الحلوانی.
ابن شهر آشوب (م 588) این نام یعنی الحسین بن محمد بن الحسن را در کتاب معالم العلماء که به ذکر نویسندگان شیعه اختصاص دارد عنوان کرده و ابن بطریق (533 ـ600 ق) هم در کتاب العمده به هنگام تبیین حدیث تکریم عباس عموی پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله می گوید: و یزید ذلک بیاناً و إیضاحاً ما ذکره الحسین بن محمد بن الحسین الحلوانی فی کتابه الذی جمعه من لمع کلام النبی صلی الله علیه و آله و کلام الائمه علیهم السلام قال: فی لمع کلام الإمام الزکی أبی الحسن علی بن محمد العسکری علیه السلام لمّا سئله المتوکل فقال له: ما تقول بنو أبیک فی العباس؟ قال: ما یقولون فی رجل فرض الله طاعه علی الخلق و فرض طاعه العباس علیه.
wikiahlb: نزهة_الناظر
[ویکی فقه] نزهه الناظر (کتاب). «نزهة الناظر فی الجمع بین الاشباه و النظائر» نوشته شیخ یحیی بن سعید حلی ، متوفای ۶۹۰ هجری می باشد.
کتاب، یکی از کتب فقهی قرن هفتم هجری بشمار می رود که در آن با دیدگاهی وسیع به طرح مباحث فقهی پرداخته شده و با عباراتی سلیس و روان و بدون استفاده از اصطلاحات مشکل فقهی، نکات فقهی جالبی را در اختیار خواننده قرار می دهد.
ساختار و گزارش محتوا
این کتاب نه بسیار طولانی است تا خواننده از خواندن آن خسته گردد و نه آنچنان کوتاه و مختصر، که به مباحث مهمی که طرح آنها لازم است بی توجهی کند. مؤلف، در این کتاب مروری سریع بر تمام ابواب فقه از کتاب طهارت تا کتاب دیات دارد، اما نه به سبک معمول دیگر کتب فقهی، بلکه موارد مختلفی از مباحث فقهی را که در یک حکم اشتراک دارند یک جا می آورد. مقصود از «الاشباه و النظائر» هم آن است که مسائل مختلفی از ابواب متفاوت فقه به خاطر وجود یک شباهت میان آنها یک جا جمع شده و با هم مطرح شده اند. اما نکته قابل ذکر آن است که مؤلف، مسائل مختلفی را که در ابواب گوناگون وجود دارد، بدون بیان یک قاعده کلی، جمع آوری می کند، حتی گاهی مسائلی را یک جا مطرح می کند که نتیجه قواعد کلی متفاوتی هستند، ولی حکم همه آنها یکی است. این کتاب با وجود آنکه کتابی است مختصر و از کتب فقهی استدلالی به شمار نمی آید، ولی گاهی، به بررسی مباحث مختلف فقهی می پردازد و بخشی از روایات مساله مورد نظر را مطرح می نماید و نظریات بعضی از بزرگان فقها را نیز نقل می کند و به بررسی آن پرداخته و آن را قبول یا رد می نماید. مؤلف در نقل روایات، بیشتر از کتاب من لا یحضره الفقیه و کتاب التهذیب استفاده می کند و در نقل نظریات فقها، بیشتر نظریه ابن بابویه و شیخ طوسی را مطرح می نماید.
نسخه های کتاب
۱- نسخه کتابخانه حضرت آیت الله حکیم در نجف اشرف . ۲- نسخه کتابخانه حجة الاسلام شیخ میرزا علی زنجانی .
کتاب، یکی از کتب فقهی قرن هفتم هجری بشمار می رود که در آن با دیدگاهی وسیع به طرح مباحث فقهی پرداخته شده و با عباراتی سلیس و روان و بدون استفاده از اصطلاحات مشکل فقهی، نکات فقهی جالبی را در اختیار خواننده قرار می دهد.
ساختار و گزارش محتوا
این کتاب نه بسیار طولانی است تا خواننده از خواندن آن خسته گردد و نه آنچنان کوتاه و مختصر، که به مباحث مهمی که طرح آنها لازم است بی توجهی کند. مؤلف، در این کتاب مروری سریع بر تمام ابواب فقه از کتاب طهارت تا کتاب دیات دارد، اما نه به سبک معمول دیگر کتب فقهی، بلکه موارد مختلفی از مباحث فقهی را که در یک حکم اشتراک دارند یک جا می آورد. مقصود از «الاشباه و النظائر» هم آن است که مسائل مختلفی از ابواب متفاوت فقه به خاطر وجود یک شباهت میان آنها یک جا جمع شده و با هم مطرح شده اند. اما نکته قابل ذکر آن است که مؤلف، مسائل مختلفی را که در ابواب گوناگون وجود دارد، بدون بیان یک قاعده کلی، جمع آوری می کند، حتی گاهی مسائلی را یک جا مطرح می کند که نتیجه قواعد کلی متفاوتی هستند، ولی حکم همه آنها یکی است. این کتاب با وجود آنکه کتابی است مختصر و از کتب فقهی استدلالی به شمار نمی آید، ولی گاهی، به بررسی مباحث مختلف فقهی می پردازد و بخشی از روایات مساله مورد نظر را مطرح می نماید و نظریات بعضی از بزرگان فقها را نیز نقل می کند و به بررسی آن پرداخته و آن را قبول یا رد می نماید. مؤلف در نقل روایات، بیشتر از کتاب من لا یحضره الفقیه و کتاب التهذیب استفاده می کند و در نقل نظریات فقها، بیشتر نظریه ابن بابویه و شیخ طوسی را مطرح می نماید.
نسخه های کتاب
۱- نسخه کتابخانه حضرت آیت الله حکیم در نجف اشرف . ۲- نسخه کتابخانه حجة الاسلام شیخ میرزا علی زنجانی .
wikifeqh: نزهة_الناظر_(کتاب)