نُخود یا نَخود ( نام علمی: Cicer arietinum ) از دانه های خوراکی ( حبوبات ) است. گیاه نخود گیاهی یک ساله، متعلق به خانوادهٔ
باقلاییان و زیرخانوادهٔ
باقالی ها است. [ ۱] [ ۲] نخود سرشار از
پروتئین است و یکی از قدیمی ترین حبوبات کشت شده توسط انسان است، و بقایای ۷۵۰۰ ساله از آن در
خاورمیانه یافت شده است. [ ۳] [ ۴] نخود یکی از عناصر اصلی غذاهای
حمص و چانا ماسالا است و برای تهیه
فلافل از آن استفاده می شود. نخود در آشپزی
مدیترانه ای،
آشپزی خاورمیانه و
غذاهای هندی کاربرد زیادی دارد. در سال ۲۰۱۹
هند با تولید ۷۰ درصد از نخود جهان، بزرگ ترین تولیدکنندهٔ نخود در جهان بود. [ ۵]
گیاه نخود،
گیاهی یک ساله و بوته ای کوتاه از خانواده حبوبات است که بلندی بوته آن به حدود ۳۰ سانتی متر می رسد. ساقه این گیاه پوشیده از تارهای غده ای است. شاخه ها نازک، برگ های ریز آن مرکب از ۱۳ تا ۱۷
برگچه کوچک و دندانه دار و گل ها سپید با رگه های بنفش یا صورتی است. [ ۶] معمولاً در هر غلاف گیاه نخود، یک تا سه نخود تشکیل می شود.
این گیاه دارای ده ها رقم کشاورزی مختلف است که دارای رنگ، شکل و ویژگی های متفاوتی هستند. [ ۷]
نخود،
نخود فرنگی و عدس، به صورت یک سال در میان و چرخشی با
گندم و
جو در یک
زمین زراعتی کشت می شوند. این حالت چرخشی، باعث تقویت و تجدید
نیتروژن ( ازُت ) خاک می شود و دیگر نیازی به استفاده از کودهای نیتروژندار ( ازته ) نخواهد بود.
معمولاً نخود در زمین های حاشیه
بین النهرین و مدیترانه شرقی کشت می شد و از آنجا به هند و سایر نقاط آسیای شرقی گسترش یافت. در
ایران کشت نخود در کوهپایه های
زاگرس به ویژه در
استان کرمانشاه رواج دارد.
نخود حاوی میزان
کالری بالایی است. افرادی که تحت رژیم
کاهش وزن قرار دارند، معمولاً به رژیم غذایی کم کالری فکر می کنند. اما جدای از بالا بودن میزان کالری آن، از میزان بسیار خوبی فیبر، پروتئین و
مواد معدنی برخوردار است. میزان
چربی آن بسیار پایین بوده و در نتیجه می تواند در رژیم غذایی گنجانده شود. تحقیقات انجام شده نشان می دهند که حبوبات می توانند به کاهش وزن کمک کنند، علی رغم این واقعیت که از میزان کالری بالایی برخوردارند. می توان آن ها را به صورت تازه،
کنسروی یا خشک تهیه کرد. حبوبات خشک می تواند برای مدت زمان بسیار طولانی نگهداری شود و تنها نیاز دارد که به خوبی در آب خیس بخورد تا به این ترتیب پیش از پخت، کمی نرم تر بشود. نخود و لوبیاهای کنسروی، کالری کمی بالاتری نسبت به انواع پخته یا خشک شده دارند. به عقیدهٔ وزارت کشاورزی ایالات متحده، کالری موجود در نخود، به طور قابل توجهی بیشتر است.