نبرد باکو

نبرد باکو نبردی است که از ۲۶ اوت ۱۹۱۸م تا ۱۴ سپتامبر ۱۹۱۸م به طول انجامید. این جنگ میان نیروهای ائتلاف امپراتوری عثمانی - جمهوری دمکراتیک آذربایجان یا موسوم به اردوی اسلام قفقاز[ ۵] و گروه هایی از داغستان به فرماندهی نوری پاشا و مورسل بِی با نیروهای ائتلاف بلشویک به فرماندهی گریگوری کورگانوف - ارتش باکو که ( از افسرها و سربازان ارمنی تشکیل شده بود ) به فرماندهی ژنرال داکوچایف و سرهنگ آوتیسوف و نیروهایی که در طول جنگ به آنان اضافه شد ( نیروهای امپراتوری بریتانیا ( که از سربازان نیوزیلندی، کانادایی و استرالیایی تشکیل شده بود ) به فرماندهی لیونل دانسترویل و ارتش سفید ) انجام گرفت و در نهایت موجب شکست نیروهای نوری پاشا شد.
این نبرد به عنوان بخشی از یک رشته عملیات جنگی در قفقاز که به مدت چهار سال به طول انجامید و آغاز جنگ ارمنستان–جمهوری آذربایجان که به مدت دو سال به طول انجامید می باشد. [ ۶] [ ۷]
هدف از جنگ، اشغال باکو و پاکسازی مسیحیان و رسیدن به آرمان پان تورانیسم توسط دولتمردان عثمانی و نیروهای تحت امر آنان، اردوی اسلام قفقاز بود. [ ۸] [ ۹]
در دوران اولیه دفاع باکو، پس از نبردهای سختی که در روزهای ۲۷–۳۰ ژوئن نزدیک شهرستان گوی چای روی داد، ارتش باکو در «نبرد کاراماران» ( ۱۶–۱۷ ژوئن ) که از افسرها و سربازان ارمنی تشکیل شده بود، به دلیل اشتباهات فرمانده قوا در عملیات جنگی و همچنین ضد حملات ارتش عثمانی به رغم ادامه نبردهای تدافعی مجبور به عقب نشینی به باکو شد. این امر تأثیر سویی در عملیات آتی گذاشت و موجب عدم موفقیت برنامه های تدافعی شد. با عقب نشینی ارتش باکو، ارمنیان ساکن بخش های گوی چای و شهرستان شماخی نیز کوچ و به باکو مهاجرت کردند.
در اوایل سپتامبر، قشون عثمانی با پیشروی به سوی باکو، روستاهای پیشرو خود را یکی پس از دیگری تصرف کرد. بدین ترتیب باکو از طرف خشکی به طور کامل محاصره شد و ارتباط خود را با دنیای خارج فقط از طریق دریای خزر حفظ کرد. [ ۱۰]
روزهای پایانی دفاع از شهر نزدیک می شد ( ۱۴ سپتامبر ) ، زمانی که همانند مسئله دفاع از شهر، سرنوشت آینده صد هزار ارمنی ساکن در شهر نیز باید حل و فصل می شد.
ایشخانیان می نویسد:
«ارمنیان بیش از سایرین در باکو، در مسئله دفاع از شهر ذی نفع بودند. زیرا این امر برای آنان مسئله مرگ و زندگی بود. »[ ۱۱]