میرزا ملکم خان ناظم الدوله

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] میرزا ملکم خان ناظم الدوله، سیاستمدار، اندیشمند، نویسنده و روزنامه نویس دوره ی قاجار شخصیتی پیچیده و بحث برانگیز دارد که برای تاریخ اندیشه ی سیاسی مهم می باشد.
«میرزاملکم خان ناظم الدوله» در سال ۱۲۴۹ق. در خانواده ا ی متوسط در جلفای اصفهان متولد شد. پدرش میرزا یعقوب از ارمنیان جلفا بود. میرزا یعقوب که خود را از خویشاوندان «ژان ژاک روسو» فیلسوف سیاسی و پرآوازه فرانسوی می دانست، ادعا داشت که به دین اسلام گرویده است. این ادعا چندان مورد قبول پژوهش گران و محققانی که به مطالعه ی احوال او پرداخته بودند، قرار نگرفت چرا که این محققان بر این باورند که اسلام آوردن وی مصلحت اندیشانه و به قصد نفوذ در دستگاه سیاسی و اداری کشور بود. میرزایعقوب فرزند خود ملکم را در ده سالگی راهی پاریس کرد تا در آنجا به تحصیل علم بپردازد. ملکم پس از هفت سال اقامت در فرنگ به ایران بازگشت و به عنوان مترجم در وزارت امورخارجه مشغول به کار شد. افزون بر کار ترجمه، در دارالفنون به تدریس هندسه، لگاریتم و جغرافیا پرداخت. او در سال ۱۲۸۱ق. ازدواج کرد و سرانجام پس از آن که عمری را در صحنه ی سیاست گذراند و فراز و فرودهایی را در کارنامه ی عملی خود به ثبت رسانید، سال۱۳۲۶ق. در سوئیس مرد و بنا به وصیت خودش جسدش را سوزاندند و خاکسترش را به وارثانش تحویل دادند.
آثار و مکتوبات
ملکم خان از نویسندگان پرکار روزگار خویش بود که آثار فراوانی از خود در قالب کتابچه و رساله های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی به جای گذاشته است. در یک تقسیم بندی کلی می توان آثار وی را به شش حوزه ی مطالعاتی ذیل تقسیم کرد: ۱. رساله های مربوط به نظامات قانونی و سازمان حکومتی: دفتر تنظیمات (کتابچه ی غیبی)، رفیق و وزیر، مجلس تنظیمات، دستگاه دیوان، دفتر قانون، صراط المستقیم، ندای عدالت، اشتهارنامه ی اولیای آدمیت، مدنیت ایرانی. ۲. رساله های مربوط به اقتصاد: اصول ترقی، مذاکره درباره ی تشکیل بانک، امتیاز فواید عامه، خزانه ی مالیه ی دولت عثمانی. ۳. رساله های مربوط به سیاست: پلتیکای دولتی، مرور ترکمان، ترجمه ی وصیت نامه ی فواد پاشا، پولتیک روس و انگلیس در ایران. ۴. رساله های مربوط به اجتماع: در نتیجه ی نگارش اوراق و نوم و یقظه، اصول مذهب دیوانیان، گفتار در رفع ظلم، تقریرات در مسائل مختلف. ۵. رساله های مربوط به فراموش خانه و مجمع آدمیت: فراموش خانه، اصول آدمیت، حجت، مفتاح، توفیق امانت. ۶. رساله های مربوط به الفبای جدید: شیخ و وزیر، نمونه ی خطوط آدمیت، روشنایی.
عملکرد سیاسی
ملکم خان در عرصه ی سیاست و اندیشه دارای عملکردهای زیر می باشد:
← ماموریت پاریس
...

پیشنهاد کاربران

سیاست مداری در دوران قجار که اولین لژ فراماسونری را تحت عنوان فراموشخانه و با تاثیر پذیری از لژ فراماسونری فرانسوی در ایران تاسیس کرد

بپرس