مکتب اشاعره

[ویکی فقه] اَشاعِره ، نامی که بر پیروان مکتب کلامی ابوالحسن علی بن اسماعیل اشعری (ه م ) اطلاق می شود.
اشاعره در معنای عام به سنت گرایان یا اهل سنت و جماعت گفته می شود، یعنی آنان که در برابر خردگرایان معتزلی ، بر نقل (= قرآن و سنت ) تأکید می ورزند و نقل را بر عقل ترجیح می دهند.
مبانی اعتقادی
در این مقاله مبانی اعتقادی اشاعره در ۴ بخش بررسی می شود:۱. روش میانه ،۲. خداشناسی ،۳. جهان شناسی ،۴. انسان شناسی .
روش میانه
ابوالحسن اشعری در برابر دو جریان افراطی قرار داشت و می کوشید تا ضمن پرهیز از افراط و اجتناب از تفریط راهی میانه برگزیند، جریانهای افراطی رویی در عقل گرایی داشت و رویی در عقل ستیزی یا نقل گرایی . معتزله بر عقل به عنوان یگانه ابزار شناخت حقیقت تأکید می کردند و با نفی هر آنچه در نظر آنان خردپذیر نمی نمود و نیز با تکیه بر آیات نفی کننده تشبیه ، و با تأویل آیات دال بر تشبیه ، نه فقط تشبیه و تجسیم را مردود دانستند، که رؤیت را نیز نفی کردند، منکر صفات زاید بر ذات شدند، و از خلق کلام خدا سخن گفتند. در برابر معتزله ، اصحاب حدیث با تکیه بر نقل ، شیوه ای عقل ستیزانه در پیش گرفتند، به تفسیر ظاهری آیات پرداختند، و از تأویل عقلانی قرآن سخت پرهیز کردند. اشعری و پیروان او کوشیدند تا در برابر این افراطها و تفریطها راهی میانه بیابند و « اقتصاد در اعتقاد» را متحقق سازند. ابن خلدون در مقدمه گزارشی از آن افراطها و تفریطها و از این میانه روی به دست داده است . اشعری و سپس اشاعره بر بنیاد شیوه میانه روانه اندیشیدند و نظریه های خود را بر همین اساس پرداختند. آنان گذشته از آنکه پیوسته در اندیشه های کلامیشان ، میانه روی را پیش چشم داشتند، جای جای از آن سخن می گفتند؛ چنانکه غزالی الاقتصاد فی الاعتقاد را عنوان کتابی مستقل ساخت . جلوه های این میانه روی را در تمام نظریه های اشعری و اشاعره ، به ویژه در نظریه کلام نفسی و لفظی ، در نظریه رؤیت ، و در نظریه رابطه ذات و صفات باید بازجست .
← روش عقلی - نقلی
...