موعودگرایی

موعودگرایی اعتقاد به ظهور نجات دهنده ای است که به عنوان ناجی یا آزادی دهنده گروهی از مردم عمل می کند. [ ۱] شماری از ادیان برآنند که سرانجام مردی ظهور می کند که با رسالتی الهی انسان ها را از تاریکی و ظلم و گمراهی و گناهکاری می رهاند و برای زمین و زمینیان خوشبختی و خیر می آورد.
ادیان ابراهیمی و آیین های زرتشتی و هندو[ ۲] و بودایی[ ۳] [ ۴] از وجود منجی با صراحت یا کنایه یاد کرده اند که در بین آن ها، به خصوص ادیان ابراهیمی اشتراکات زیاد و تفاوت هایی وجود دارد.
وجود او در معارف و تعالیم ادیان نویدی است از اینکه سرانجام جهان روی به خوشبختی و آسایش می دهد، که این منجی در آیین اسلام به مهدی موعود معروف و در آیین مزدیسنا به سوشیانس و در مسیحیت به عنوان پسر انسان ( عیسی مسیح ) و در یهودیت به ماشیح از او یاد شده است.
• در دین یهود، ماشیح را موعود می دانند.
• در دین مسیحیت، عیسی مسیح ( پسر انسان ) و بعضاً فارقلیط را موعود می دانند.
• در دین مزدیسنا ( زرتشتیت ) ، سوشیانس را موعود می دانند.
• در دین بودایی، میتریا را موعود می دانند. [ ۳] [ ۴]
• در دین هندو، کالکا را موعود می دانند. [ ۵]
در اکثر ادیان و مذاهب، هویت منجی به طور دقیق تعیین نشده و تنها از نام هایی به عنوان القاب منجی یاد شده است.
در اسلام ( شیعه و سنی ) مهدی را موعود می دانند[ ۶] اما در اینکه مهدی کیست اختلاف وجود دارد، شیعیان دوازده امامی معتقدند مهدی، پسر حسن عسکری، امام دوازدهم و امام زمان آنها است که از قبل به دنیا آمده و اکنون بیش از هزار سال است که در غیبت به سر می برد و در زمان مقرر ظهور می کند. اما از نظر بعضی از اهل سنت مهدی کسی است از نسل پیامبر ( احتمالً سلسلهٔ سادات ) که هنوز به دنیا نیامده. او در آینده متولد می شود و منجی بشریت می شود. همچنین اکثر اهل سنت مهدی را یک انسان معمولی و بسیار پاک می دانند که این دیدگاه در تناقض با سایر پیشگویی های ادیان ابراهیمی است. اکثر مذاهب ادیان ابراهیمی بر این موضوع تأکید کرده اند که منجی آخرالزمان یک فرستاده الهی برای بشریت است. نزد شیعیان مهدی یک برگزیده الهی، حجت خدا و معصوم است. همچنین آنان علامت های زیادی را دربارهٔ ظهور مهدی ذکر کرده اند. شیعیان مهدی را یک امام می دانند و بر خلاف اهل سنت، آن ها بر طبق ادعای خود با تکیه بر احادیث و روایات و آیات قران، به ویژه ابتلای ابراهیم در سوره بقره، امامت را یک مقام الهی دانسته و آن را بالاترین مقام در نظام خلقت قبل از مقام محمد به عنوان اشرف مخلوقات می دانند. شیعیان بر ولایت تکوینی امامان تأکید می کنند و آنان را جلوه خدا می دانند و بارها در آثار خود به قدرت های فوق بشری که از طرف خدا به امامان داده شده است اشاره کرده اند. شیعیان درواقع نخستین کسانی نیستن که منجی آخرالزمان را به عنوان جلوه خدا مطرح کرده اند. در آیین هندو نیز به منجی آخرالزمان آواتار گفته می شود که به معنای تجلی است، آواتار از واژه آواتارای می آید که به معنای جلوه یک قدرت برتر است. گروه هایی از مسلمانان به ویژه وهابی ها این ادعای شیعیان را کاملاً شرک دانسته و خرافه می دانند. در تورات، سفر پیدایش از ۱۲ پادشاه از نسل اسماعیل سخن به میان آمده که شیعیان این ۱۲ پادشاه را همان ۱۲ امام خود می دانند. در کتب حدیثی اهل سنت نیز از ۱۲ خلیفه بعد از پیامبر اسلام یاد شده که آخرین آن ها همان مهدی موعود است اما هویت هیچ کدام مشخص نیست. تمام مسلمانان بر بازگشت عیسی مسیح اتفاق نظر دارند و بعضی از اهل سنت و تمام شیعیان دوازده امامی به بازگشت مسیح در زمان ظهور مهدی باور داشته و او را یکی از یاوران خاص مهدی موعود می دانند.