منبر و محراب پیامبر

[ویکی فقه] یکی از مکان های مقدس و قابل احترام در مسجدالنبی(صلی الله علیه و آله وسلّم)، محل منبر رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) می باشد. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) ابتدا و به هنگام سخنرانی در مسجد مدینه به نیم تنه ای از درخت خرما تکیه می داد و به ایراد سخن می پرداخت. سپس به عللی که به آنها اشاره می شود، منبری برای ایشان ساخته شد. (در این که چه کسی منبر را برای پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) ساخته است، اختلاف است.)
نقل شده، پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) روزهای جمعه کنار ستونی در مسجد ایستاده خطبه می خواند، چون ایستادن برای حضرت مشکل بود یکی از اصحاب گفت: آیا برای شما منبری به آن گونه که در شام دیده ام، بسازم؟ پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) پس از مشورت با مسلمانان به این کار راضی شد. عباس بن عبدالمطلب پیشنهاد کرد غلامش که در این کار مهارت دارد، آن را بسازد. پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: به او بگو بسازد. غلام عباس عموی پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) منبر را ساخت. این منبر دو پله داشت و جایگاهی برای نشستن، غلام آن را در مسجد قرار داد. همچنین از سهل بن سعد نقل شده است که پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) به سراغ یکی از بانوان فرستاد و فرمود به خدمت کارت که نجار است دستور بده برای من از چوب وسیله ای بسازد که هنگام گفتگوی با مردم بر آن بنشینم، بانوی مذکور دستور داد و خدمتکارش منبر را با چوب هائی ساخت. پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) دستور فرمود، تا منبر را در محلش بگذارند و روی به مردم کرد و فرمود: «ای مردم این منبر را ساختم که متوجه من باشید و کیفیت نماز گزاردن را فرا گیرید». انس بن مالک این روایت را چنین آورده است که «روزهای جمعه پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) معمولا به تنه خرمائی که در مسجد نصب کرده بودند، تکیه می داد و خطبه ایراد می فرمود، مردی رومی پیش آمد و گفت آیا اجازه می دهید که برای شما چیزی تهیه کنم که بر آن بنشینید و مثل این که ایستاده باشید سخنرانی نمائید؟ و پس از اجازه منبری ساخت که دو پله داشت و آن حضرت در مرتبه سوم آن می نشستند.» به هر حال، «تجلیل خاص قرآن از پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) باعث شد که بعضی از اطرافیان و اصحاب آن حضرت به ایشان پیشنهاد کنند که به خاطر کثرت جمعیت مسلمانان و این که آنها دوست دارند به هنگام سخنرانی، ایشان را ببینند، منبری ساخته شود و این کار انجام شد.
زمان ساختن منبر
از طبری نقل شده که منبر پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) در سال هفتم هجری ساخته شده است و «هم در این سال منبر پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) که از آن جا برای کسان سخن می کرد، ساخته شد که دو پله و جایی برای نشستن داشت. به قولی منبر به سال هشتم ساخته شد؛ اما درست، همان سال هفتم است.» در نقلی دیگر هم آمده است: «منبر پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) در سال هشتم و به نقلی هفتم هجری ساخته شد.» منبر رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) روز جمعه، اوایل سال هشتم هجری به مسجد آورده شد.
ستون حنانه
پس از ساخت منبر ستونی که پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) هنگام ایراد سخنرانی به آن تکیه می کرد، ناله ای سر داد که نشان از ناراحتی او از فراق رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) بوده است. در منابع آمده است: «ستونی که پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) به آن تکیه می کرد صدای ناله ای سر داد، به طوری که تمام مسجد به لرزه در آمد. پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) از منبر پایین آمد و خود را به ستون چسباند. ستون آرام گرفت، پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: سوگند به کسی که جان من در دست اوست اگر خود را به او نمی رساندم، تا روز قیامت همچنان بانگ اندوه او ادامه داشت. سپس امر فرمود که آن را دفن نمودند.» این ستون به ستون «حنانه» شهرت یافته است.ابن عمر هم می گوید که پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) هنگام سخنرانی و ایراد خطبه به پایه ای که تنه درخت خرمائی بود، تکیه می داد و چون منبر آماده شد و حضرت برای خطبه به آن سو رفتند آن ستون نالید تا آن که پیامبر بازگشت و به آن دست کشید. شیخ مفید ناله این ستون را به عنوان یکی از معجزات آن حضرت دانسته است. (به ستونی که در محل تنه این درخت ساخته شد ستون حنانه گفتند این ستون امروزه موجود است.)
فضیلت منبر پیامبر
...