مناظره های علی بن موسی الرضا، یا به تعبیر دیگر، مجالس الرضا، مناظرات الرضا و احتجاج الرضا؛ به مجموعه مناظره هایی گفته می شود که علی بن موسی الرضا ( ۱۴۸ه. ق مدینه – ۲۰۳ه. ق خراسان ) امام هشتم شیعیان دوازده امامی، با علمای مذاهب مختلف اعتقادی و کلامی، برگزار کرد. مهم ترین این مناظره ها که توسط منابع روایی شیعه با دقت بیشتری گزارش شده است، مربوط به مناظره ها در بین سال های ۲۰۱ تا ۲۰۳ ه. ق است که توسط وی در شهر مرو و در کاخ مأمون — خلیفه عباسی — رخ داد. وی در این دوران، به منصب ولایتعهدی مأمون منسوب بود. علاوه بر مناظره های وی در دوران ولایتعهدی، منابع شیعی برای او مناظره هایی در بصره و مدینه نیز گزارش کرده اند.
مناظره هایی که علی بن موسی الرضا در کاخ مأمون برگزار می کرد، به درخواست و تدارک مأمون فراهم شده بود. در چرایی تدارک این جلسات توسط مأمون که مخالفت اعتقادی با علی بن موسی الرضا داشت، اختلاف هایی وجود دارد؛ معتزلی مسلک بودن مأمون، شیعه گری او، همزمانی با نقطه اوج نهضت ترجمه، تخریب چهره علمی علی بن موسی الرضا و دلایل سیاسی، از جمله اهداف و غرایضی است که برای تدارک این جلسات گزارش شده است. به هر حال، علی بن موسی الرضا در این دوران مناظراتی با جاثلیقِ مسیحی، رَأسِ جالوتِ یهودی، بزرگِ هیربَدانِ زَرتُشتی و مناظره ای با عِمرانِ صابی داشته است. از دیگر مناظراتی که برای علی بن موسی الرّضا گزارش شده است، مناظره ای با سلیمانِ مَرْوَزی و مناظرهٔ دیگری با علی بن محمد بن جَهْم که هر از مسلمانان بودند، می باشد.
شیوه مناظره علی بن موسی الرضا نسبت به طرف مقابل او، متفاوت گزارش شده است. وی در مواجهه با زنادقه و خداناباوران؛ از دلیل و برهان های عقلی استفاده می کرد؛ چرا که این طایفه، هیچ کتاب و نقلی را قبول نداشتند و تنها با استناد به عقل، استدلال خود را پیش می بردند. او همچنین در مناظره با اهل کتاب نیز از استدلال های عقلی استفاده می نمود. شیوه وی در مواجه با اختلافات اعتقادی و نظرات مخالف، صبر و سعه صدر بود و سعی در آرام کردن فضای مناظره داشت. شاخصه های اصلی مناظرات علی بن موسی الرضا را می توان در دو بخش کلی مناظرات درون دینی و مناظرات برون دینی تقسیم بندی کرد. در مناظرات درون دینی علی بن موسی، تشریح جایگاه امامان پس از پیامبر اسلام، اثبات امامت علی بن ابی طالب و برخی مجادلات کلامی بین شیعه و سنی؛ مهمترین موضوعات محسوب می شود. از میان مباحثی که در مناظرات علی بن موسی الرضا مورد توجه قرار گرفته است، بحث و گفتگو پیرامون موضوع امامت بوده است. مباحث توحید، صفات خداوند و عدل الهی که در ارتباط مستقیم با مسئله جبر و اختیارست از موضوعات مطرح شده در این مناظرات هستند.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفمناظره هایی که علی بن موسی الرضا در کاخ مأمون برگزار می کرد، به درخواست و تدارک مأمون فراهم شده بود. در چرایی تدارک این جلسات توسط مأمون که مخالفت اعتقادی با علی بن موسی الرضا داشت، اختلاف هایی وجود دارد؛ معتزلی مسلک بودن مأمون، شیعه گری او، همزمانی با نقطه اوج نهضت ترجمه، تخریب چهره علمی علی بن موسی الرضا و دلایل سیاسی، از جمله اهداف و غرایضی است که برای تدارک این جلسات گزارش شده است. به هر حال، علی بن موسی الرضا در این دوران مناظراتی با جاثلیقِ مسیحی، رَأسِ جالوتِ یهودی، بزرگِ هیربَدانِ زَرتُشتی و مناظره ای با عِمرانِ صابی داشته است. از دیگر مناظراتی که برای علی بن موسی الرّضا گزارش شده است، مناظره ای با سلیمانِ مَرْوَزی و مناظرهٔ دیگری با علی بن محمد بن جَهْم که هر از مسلمانان بودند، می باشد.
شیوه مناظره علی بن موسی الرضا نسبت به طرف مقابل او، متفاوت گزارش شده است. وی در مواجهه با زنادقه و خداناباوران؛ از دلیل و برهان های عقلی استفاده می کرد؛ چرا که این طایفه، هیچ کتاب و نقلی را قبول نداشتند و تنها با استناد به عقل، استدلال خود را پیش می بردند. او همچنین در مناظره با اهل کتاب نیز از استدلال های عقلی استفاده می نمود. شیوه وی در مواجه با اختلافات اعتقادی و نظرات مخالف، صبر و سعه صدر بود و سعی در آرام کردن فضای مناظره داشت. شاخصه های اصلی مناظرات علی بن موسی الرضا را می توان در دو بخش کلی مناظرات درون دینی و مناظرات برون دینی تقسیم بندی کرد. در مناظرات درون دینی علی بن موسی، تشریح جایگاه امامان پس از پیامبر اسلام، اثبات امامت علی بن ابی طالب و برخی مجادلات کلامی بین شیعه و سنی؛ مهمترین موضوعات محسوب می شود. از میان مباحثی که در مناظرات علی بن موسی الرضا مورد توجه قرار گرفته است، بحث و گفتگو پیرامون موضوع امامت بوده است. مباحث توحید، صفات خداوند و عدل الهی که در ارتباط مستقیم با مسئله جبر و اختیارست از موضوعات مطرح شده در این مناظرات هستند.
