[ویکی فقه] مناظره درباره تقلید از امام صادق (علیه السّلام) بین حسین بن عبدالصمد حارثی و یکی از علمای هوشمند حنفی در شهر حلب صورت گرفته است.
حسین بن عبد الصّمد گوید: به شهر حلب وارد شدم، یکی از علمای هوشمند حنفی که در علوم و فنون، فردی زبردست و در عین حال بی غل و غش بود، مرا مهمان خود کرد، سخن از تقلید به میان آمد، و همین سخن، زیربنای مناظره من با او گردید، و آن مناظره به ترتیب زیر صورت گرفت.حسین: آیا از نظر شما (اهل تسنن) سخن صریحی از قرآن یا رسول خدا (صلّی اللّه علیه وآله وسلم) آمده که تقلید و پیروی از ابو حنیفه (رئیس مذهب حنفی) را بر ما واجب کرده باشد؟دانشمند حنفی: نه، چنین سخن صریحی از قرآن یا رسول خدا (صلّی اللّه علیه وآله وسلم) در این مورد نداریم.حسین: آیا مسلمانان، اجماع کرده اند که ما از ابوحنیفه پیروی کنیم؟دانشمند حنفی: نه چنین اتّفاق رای، وجود ندارد.حسین: پس به چه دلیل تقلید از ابوحنیفه، برای تو جایز شده است؟دانشمند حنفی: ابوحنیفه، مجتهد است، و من مقلّد، و بر مقلد واجب است که از یکی از مجتهدین تقلید نماید.حسین: نظر شما درباره جعفر بن محمّد معروف به امام صادق (علیه السّلام) چیست؟ آیا او از مجتهدین بود؟دانشمند حنفی: جعفر بن محمّد الصادق (علیه السّلام)، در مرتبه ای بالاتر از مقام اجتهاد قرار داشت، و در علم و تقوا و نسب و مقام بالاتر از آن است که توصیف شود، بعضی از علمای ما، نام چهارصد نفر از شاگردان او را برشمرده که همه آنها از علمای برجسته و مجتهدین برازنده بودند، که یکی از آن ها، ابوحنیفه است.حسین: همانا تو به مجتهد بودن و تقوای فوق العاده امام صادق (علیه السّلام) اعتراف نمودی، ما شیعیان از همین امام صادق (علیه السّلام) تقلید می کنیم، بنابراین از کجا فهمیدی که ما در گمراهی هستیم و شما در راه هدایت می باشید؟ با این که به عقیده ما امام صادق (علیه السّلام) معصوم بود و خطا نمی کرد، و حکم او همان حکم خداوند است، و ما در این مورد دلائل متقن و مدوّن داریم، و او همانند ابوحنیفه بر اساس قیاس و رای و استحسان، فتوا نمی داد، و در مورد ابوحنیفه احتمال خطا در فتوا وجود دارد، ولی درباره آن حضرت چنین احتمالی نیست.
دلایل انحصار در تقلید
فرضاً ما از مقام عصمت امام صادق (علیه السّلام) صرف نظر کنیم، و همانند شما بگوئیم امام صادق (علیه السّلام) مجتهد بود، ولی ما دلائلی داریم که باید تنها از این مجتهد (امام صادق (علیه السّلام)) تقلید کرد، نه از ابوحنیفه.دانشمند حنفی: دلائل شما بر این انحصار چیست؟حسین: دلائل ما عبارت است از:
← اجماع بر برتری امام صادق
حسین: به فرض بپذیریم که امام صادق (علیه السّلام) از آن پنج تن نیست، ولی حکم او، در عصمت و وجوب پیروی، همان حکم پنج تن (علیهم السّلام) است به سه دلیل:
← عصمت پنج تن
...
حسین بن عبد الصّمد گوید: به شهر حلب وارد شدم، یکی از علمای هوشمند حنفی که در علوم و فنون، فردی زبردست و در عین حال بی غل و غش بود، مرا مهمان خود کرد، سخن از تقلید به میان آمد، و همین سخن، زیربنای مناظره من با او گردید، و آن مناظره به ترتیب زیر صورت گرفت.حسین: آیا از نظر شما (اهل تسنن) سخن صریحی از قرآن یا رسول خدا (صلّی اللّه علیه وآله وسلم) آمده که تقلید و پیروی از ابو حنیفه (رئیس مذهب حنفی) را بر ما واجب کرده باشد؟دانشمند حنفی: نه، چنین سخن صریحی از قرآن یا رسول خدا (صلّی اللّه علیه وآله وسلم) در این مورد نداریم.حسین: آیا مسلمانان، اجماع کرده اند که ما از ابوحنیفه پیروی کنیم؟دانشمند حنفی: نه چنین اتّفاق رای، وجود ندارد.حسین: پس به چه دلیل تقلید از ابوحنیفه، برای تو جایز شده است؟دانشمند حنفی: ابوحنیفه، مجتهد است، و من مقلّد، و بر مقلد واجب است که از یکی از مجتهدین تقلید نماید.حسین: نظر شما درباره جعفر بن محمّد معروف به امام صادق (علیه السّلام) چیست؟ آیا او از مجتهدین بود؟دانشمند حنفی: جعفر بن محمّد الصادق (علیه السّلام)، در مرتبه ای بالاتر از مقام اجتهاد قرار داشت، و در علم و تقوا و نسب و مقام بالاتر از آن است که توصیف شود، بعضی از علمای ما، نام چهارصد نفر از شاگردان او را برشمرده که همه آنها از علمای برجسته و مجتهدین برازنده بودند، که یکی از آن ها، ابوحنیفه است.حسین: همانا تو به مجتهد بودن و تقوای فوق العاده امام صادق (علیه السّلام) اعتراف نمودی، ما شیعیان از همین امام صادق (علیه السّلام) تقلید می کنیم، بنابراین از کجا فهمیدی که ما در گمراهی هستیم و شما در راه هدایت می باشید؟ با این که به عقیده ما امام صادق (علیه السّلام) معصوم بود و خطا نمی کرد، و حکم او همان حکم خداوند است، و ما در این مورد دلائل متقن و مدوّن داریم، و او همانند ابوحنیفه بر اساس قیاس و رای و استحسان، فتوا نمی داد، و در مورد ابوحنیفه احتمال خطا در فتوا وجود دارد، ولی درباره آن حضرت چنین احتمالی نیست.
دلایل انحصار در تقلید
فرضاً ما از مقام عصمت امام صادق (علیه السّلام) صرف نظر کنیم، و همانند شما بگوئیم امام صادق (علیه السّلام) مجتهد بود، ولی ما دلائلی داریم که باید تنها از این مجتهد (امام صادق (علیه السّلام)) تقلید کرد، نه از ابوحنیفه.دانشمند حنفی: دلائل شما بر این انحصار چیست؟حسین: دلائل ما عبارت است از:
← اجماع بر برتری امام صادق
حسین: به فرض بپذیریم که امام صادق (علیه السّلام) از آن پنج تن نیست، ولی حکم او، در عصمت و وجوب پیروی، همان حکم پنج تن (علیهم السّلام) است به سه دلیل:
← عصمت پنج تن
...
wikifeqh: مناظره_درباره_تقلید_از_امام_صادق