[ویکی فقه] مناظره امام سجاد (علیه السّلام) با حسن بصری در مورد عدم لیاقت داشتن کسی که خود امیدی بر پیشرفت یا تغییر در نواقصش ندارد، مابین آن حضرت و حسن بصری اتفاق افتاد که در نهایت با رسوایی حسن بصری پایان یافت.
حسن بصری یکی از دانشمندان بزرگ اسلام، در قرن اول هجری است، که دستگاه حکومت بنی امیه از چهره مذهبی او برای توجیه جنایت خود فراوان استفاده می نموده.
سامری امت پیامبر
در زمان حکومت امام علی (علیه السّلام) حسن بصری جوانی نورس بود. پس از پایان جنگ جمل و فتح بصره به دست ارتش امام، هنگامیکه امام در میان هیاهوی مردم و موج جمیعت وارد بصره می شد، درلابلای مردم، جوانی را دید که قلم و لوحی در دست دارد و چیزهائی را که امام می گوید یادداشت می کند، حضرت با آواز بلند او را صدا زد که: چه می کنی؟ حسن پاسخ داد: آثار شما را یادداشت می کنم، تا پس از شما برای مردم بازگو کنم.امام در اینجا جمله ای فرمود که جالب و قابل توجه است، فرمود: «اما ان لکل قوم سامریا و هذا سامری هذه الامه الانه لایقول لامساس و لکنه یقول لا قتال؛ مردم آگاه باشید که هر ملتی یک سامری دارد که با تزویر خود و با چهره مذهبی خویش، جامعه را از مسیر واقعی خود منحرف می کند و این (حسن بصری) سامری این امت است، و تنها تفاوتش با سامری زمان موسی (علیه السّلام) این است که بگر او می گفت: (لامساس) کسی با من تماس نگیرد «سامری مردی بود که پیروان حضرت موسی (علیه السّلام) را به گوساله پرستی دعوت کرد و سبب گمراهی گروهی از آنها شد، نقل شده که پس از این کار مبتلا به وسواس شد، و هر کسی را که می دید وحشت می کرد و فرار می نمود و فریاد می زد (لامساس) با من تماس نگیر.» و این می گوید: (لاقتال) مبارزه با حکومت جنایتکار بنی امیه غلط است».
بصری در خدمت بنی امیه
پیش بینی امام درست از آب در آمد و این دانشمند، چنان خدمتی به دستگاه بنی امیه نمود که به گفته یکی از محققین اگر زبان حسن بصری و شمشیر حجاج نبود حکومت مروانی در گهواره، زنده به گور می شد، مگر نمی بینید که حسن نشسته و در جلوی او عده ای بی شمار، صف بسته اند و او با مهارت هائی که در سخن گفتن دارد، ضمن سخنرانی می گوید: «پیامبر خدا فرمود: به زمامداران ناسزا نگویند که آنان اگر نیکی کنند، برای آنها پاداش است و بر شما لازم است سپاس گذاری کنید و اگر بد نمایند، برای آنها است وزر و کیفر کردارشان، و بر شما لازم است شکیبا باشید، که آنها بلائی هستند که خداوند به وسیله آنها از هر کس که بخواهد انتقام می گیرد» و همین دانشمند بود که فتوا داد «اطاعت از پادشاهان بنی امیه واجب است هر چند ظلم کنند زیرا خداوند به وسیله آنان اصلاحاتی می کند که از جنایات آنان بیشتر است».
شرح مناضره امام سجاد با بصری
...
حسن بصری یکی از دانشمندان بزرگ اسلام، در قرن اول هجری است، که دستگاه حکومت بنی امیه از چهره مذهبی او برای توجیه جنایت خود فراوان استفاده می نموده.
سامری امت پیامبر
در زمان حکومت امام علی (علیه السّلام) حسن بصری جوانی نورس بود. پس از پایان جنگ جمل و فتح بصره به دست ارتش امام، هنگامیکه امام در میان هیاهوی مردم و موج جمیعت وارد بصره می شد، درلابلای مردم، جوانی را دید که قلم و لوحی در دست دارد و چیزهائی را که امام می گوید یادداشت می کند، حضرت با آواز بلند او را صدا زد که: چه می کنی؟ حسن پاسخ داد: آثار شما را یادداشت می کنم، تا پس از شما برای مردم بازگو کنم.امام در اینجا جمله ای فرمود که جالب و قابل توجه است، فرمود: «اما ان لکل قوم سامریا و هذا سامری هذه الامه الانه لایقول لامساس و لکنه یقول لا قتال؛ مردم آگاه باشید که هر ملتی یک سامری دارد که با تزویر خود و با چهره مذهبی خویش، جامعه را از مسیر واقعی خود منحرف می کند و این (حسن بصری) سامری این امت است، و تنها تفاوتش با سامری زمان موسی (علیه السّلام) این است که بگر او می گفت: (لامساس) کسی با من تماس نگیرد «سامری مردی بود که پیروان حضرت موسی (علیه السّلام) را به گوساله پرستی دعوت کرد و سبب گمراهی گروهی از آنها شد، نقل شده که پس از این کار مبتلا به وسواس شد، و هر کسی را که می دید وحشت می کرد و فرار می نمود و فریاد می زد (لامساس) با من تماس نگیر.» و این می گوید: (لاقتال) مبارزه با حکومت جنایتکار بنی امیه غلط است».
بصری در خدمت بنی امیه
پیش بینی امام درست از آب در آمد و این دانشمند، چنان خدمتی به دستگاه بنی امیه نمود که به گفته یکی از محققین اگر زبان حسن بصری و شمشیر حجاج نبود حکومت مروانی در گهواره، زنده به گور می شد، مگر نمی بینید که حسن نشسته و در جلوی او عده ای بی شمار، صف بسته اند و او با مهارت هائی که در سخن گفتن دارد، ضمن سخنرانی می گوید: «پیامبر خدا فرمود: به زمامداران ناسزا نگویند که آنان اگر نیکی کنند، برای آنها پاداش است و بر شما لازم است سپاس گذاری کنید و اگر بد نمایند، برای آنها است وزر و کیفر کردارشان، و بر شما لازم است شکیبا باشید، که آنها بلائی هستند که خداوند به وسیله آنها از هر کس که بخواهد انتقام می گیرد» و همین دانشمند بود که فتوا داد «اطاعت از پادشاهان بنی امیه واجب است هر چند ظلم کنند زیرا خداوند به وسیله آنان اصلاحاتی می کند که از جنایات آنان بیشتر است».
شرح مناضره امام سجاد با بصری
...
wikifeqh: مناظره_امام_سجاد_و_حسن_بصری