مناجات

[ویکی شیعه] مُناجات به معنای رازگویی و عرض نیاز و حاجت به درگاه خدا همراه با شکر او است. مناجات در قرآن در قالب کلماتی مانند «ناجیتم»، «نجواکم» و «نداءً خفیا» به کار رفته و در جوامع روایی احادیثی درباره اهمیت، آداب و شرایط مناجات آمده است. تفاوت دعا و مناجات به حالت بنده در صحبت با خدا برمی گردد. مناجات در سحر، خواندن خدا با الفاظی متناسب با نیاز و درخواست مناجات کننده و داشتن قلبی خاضع از شرایط و آداب مناجات نامیده شده است. مناجات در پذیرش توبه و ایجاد روحیه اخلاص در وجود آدمی موثر است. مناجات های قرآنی، مناجات برخی از پیامبران مانند مناجات چهل شبانه موسی(ع) در کوه طور و مناجات های داوود(ع) در زبور، مناجات شعبانیه و مناجات خمس عشر از جمله مناجات های مشهور معرفی شده است.
مناجات به معنای راز گفتن و گفتگوی پنهانی با کسی، راز و نیاز و نجوی کردن آمده است. مناجات را به این معنا نیز دانسته اند که در مکان بلندی با شخصی به صورت راز خلوت کنی. مناجات بیشتر بر سخنانی در قالب نظم و نثر به کار می رود که برای رازگویی و عرض نیاز و حاجت به درگاه خداوند همراه با سپاس او استفاده می شود و گاه در بردارنده توبه و بازگشت از گناه نیز است. طبرسی ذیل آیه ۷۸ سوره توبه نجوی را به معنای دوری می داند و اینکه مناجات کنندگان برای مناجات از مردم دوری می کنند. مناجات گاه برای دعاها و اذکاری که سحرهای ماه رمضان برای بیدار کردن مردم خوانده می شود، مورد استفاده قرار می گیرد. کلمه مناجات در قرآن بکار نرفته است ولی مفهوم آن در کلماتی مانند «نجواکم»، «ناجیتم» و «نداءً خفیا» استفاده شده است. در جوامع روایی احادیث و باب هایی برای ذکر اهمیت، آداب و شرایط مناجات، همچنین مناجات های معروف تدوین شده است.
فرق دعا با مناجات را به حالات بنده در مقام صحبت با خدا باز گردانده اند؛ اگر موضوع اعتراف به گناهان یا شدت محبت باشد و حال شخص اقتضای صحبتی آرام و خصوصی داشته باشد، اصطلاح مناجات به کار می رود، ولی دعا به معنای ندا دادن، دعوت کردن و از کسی یاری خواستن به صورت علنی است.

مُناجات
از مضامین شعر فارسی. در لغت به معنی درخواست برآورده شدن حاجت از خداوند و راز و نیاز کردن با او همراه با سپاس از وی است. در ابتدا یا پایان مثنوی ها و در بعضی قصاید مذهبی و عرفانی و در برخی انواع دیگر شعر آمده است. اعتراف به گناه و عجز و قصور خود و توسّل به پروردگار و شفاعت پیامبر (ص) و ائمۀ (ع) و ذکر عظمت و عفو و احسان خداوند از مضامین مناجات است. همچنین دعاها و اشعاری را که با صدای بلند در سحرگاه رمضان، به قصد بیدارکردن مردم برای سحری خوردن می خواندند، مناجات می گویند. بخش گسترده ای از تعالیم عارفانی همچون مولوی، به همین مبحث اختصاص یافته است. صحیفۀ سجادیه و آثار خواجه عبدالله انصاری سرشار از مناجات است.