[ویکی فقه] اسباب تحقق اجتماع امر و نهی در شیء واحد را ملاک باب اجتماع گویند.
منظور از ملاک باب اجتماع، شرایطی است که تحقق آنها باعث انعقاد بحث اجتماع امر و نهی در شیء واحد و جدایی این باب از باب تعارض و غیر آن می گردد.
شرایط اجتماع امر و نهی
این شرایط عبارت است از:۱. اتحاد آمر و ناهی؛ کسی که امر می کند با کسی که نهی می کند یک نفر و یا در حکم یک نفر (مانند معصومان علیهم السّلام که نور واحدند) باشد؛۲. اتحاد مامور و منهی؛ امر و نهی متوجه شخص واحدی شود؛۳. اختلاف عنوان ماموربه و منهی عنه؛ برای مثال، امر به عنوان «نماز» و نهی به عنوان «غصب» تعلق گیرد؛۴. اجتماع اتفاقی (مقابل دایمی) ماموربه و منهی عنه در یک مورد؛ مانند: خواندن نماز در خانه غصبی؛۵. فعلیت داشتن (دارای ملاک بودن) امر و نهی در ماده اجتماع؛ یعنی همان گونه که خطاب امر به نماز به تنهایی در حق مکلف فعلیت دارد و دارای مصلحت ملزمه است، هنگام تلاقی با خطاب نهی از غصب نیز دارای فعلیت و ملاک باشد، و همان گونه که خطاب نهی از غصب به تنهایی در حق مکلف فعلیت دارد و دارای مفسده ملزمه است، هنگام تلاقی با امر به نماز نیز دارای فعلیت و ملاک باشد.
منظور از ملاک باب اجتماع، شرایطی است که تحقق آنها باعث انعقاد بحث اجتماع امر و نهی در شیء واحد و جدایی این باب از باب تعارض و غیر آن می گردد.
شرایط اجتماع امر و نهی
این شرایط عبارت است از:۱. اتحاد آمر و ناهی؛ کسی که امر می کند با کسی که نهی می کند یک نفر و یا در حکم یک نفر (مانند معصومان علیهم السّلام که نور واحدند) باشد؛۲. اتحاد مامور و منهی؛ امر و نهی متوجه شخص واحدی شود؛۳. اختلاف عنوان ماموربه و منهی عنه؛ برای مثال، امر به عنوان «نماز» و نهی به عنوان «غصب» تعلق گیرد؛۴. اجتماع اتفاقی (مقابل دایمی) ماموربه و منهی عنه در یک مورد؛ مانند: خواندن نماز در خانه غصبی؛۵. فعلیت داشتن (دارای ملاک بودن) امر و نهی در ماده اجتماع؛ یعنی همان گونه که خطاب امر به نماز به تنهایی در حق مکلف فعلیت دارد و دارای مصلحت ملزمه است، هنگام تلاقی با خطاب نهی از غصب نیز دارای فعلیت و ملاک باشد، و همان گونه که خطاب نهی از غصب به تنهایی در حق مکلف فعلیت دارد و دارای مفسده ملزمه است، هنگام تلاقی با امر به نماز نیز دارای فعلیت و ملاک باشد.
wikifeqh: میزان_اجتماع_و_امتناع