ملامحمدعلی برغانی

[ویکی فقه] ملامحمدعلی برغانی از آل برغانی که از خاندان های مشهور علمی و زعمای مذهبی قزوین و برغان است بودند.
ملامحمدعلی مشهور به ملاعلی برغانی، متولد ۱۱۷۵ در برغان و متوفی ۱۲۶۹ در کربلا ، فرزند ملامحمد ملائکه و برادر کهتر شهید ثالث .او نیز مانند دو برادر خود و همراه با آنان در برغان و سپس اصفهان و قم و عتبات از درس عالمان بزرگ و نامبردار بهره برد و به اخذ اجازات روایی و گواهی اجتهاد نایل شد.همچنین نزد میرزا محمد اخباری (مقتول در ۱۲۳۲) علوم خفیّه و اخبار آموخت و سرانجام شیفته شیخ احمد احسایی شد و از او اجازه روایت گرفت (اصل این اجازه موجود است).به دلیل گرایش به آراء احسایی، در ماجرای اختلاف پیروان احسایی با متشرّعه و نیز در مجلس مناظره شهید ثالث با احسایی، کوشش بر میانجیگری داشت و از احسایی خواست تا رساله ای در تعدیل نظریات خود بنویسد.احسایی این خواسته را اجابت کرد و رساله ای مشهور به «توبه نامه» نوشت، ولی این تلاش ثمری نداشت.ملا محمدعلی، با این که نزد ملا علی نوری تحصیل فلسفه می کرد، از حکمای اسلامی بشدّت انتقاد می نمود و معتقد بود که ایشان در نتیجه حسن ظن به حکمت یونانی و اعتماد بیش از اندازه به عقل بشر، متون صریح دینی را تأویل کرده اند.آثار برجای مانده از ملامحمدعلی نشان می دهد که مشربی عرفانی و اخلاقی داشته و در عقاید نیز راهی میان شیخیه و متشرعه را برگزیده بوده است.بسیاری از شاگردان و پیروان شیخ احمد احسایی، خصوصاً بعد از سید کاظم رشتی ، به او گرویدند.او سالهای پایانی عمر را در کربلا سپری کرد.
آثار
غنائم العارفین در تفسیر با مذاق عرفانی و تکیه بر اقوال احسایی؛ لسان العارفین در حلّ رموز و اصطلاحات عرفانی، منهج السالکین؛ مشکوه العارفین؛ معراج العارفین؛ مصباح السالکین؛ طور سینا در حدیث؛ ضوابط الاصول در اصول فقه؛ ریاض الاحزان در هشت جلد در شرح مناقب و مراثی ائمّه علیهم السّلام؛ مصباح المؤمنین در اسرار عبادات و جز اینها.
فرزندان
شیخ عبدالحسین برغانی معروف به علوی شهیدی، فرزند ملامحمدعلی و داماد شهید ثالث، از دانشمندان بزرگ دینی قزوین به شمار می رفت.وی نزد پدر و عموها و آخوند ملا آقا حکمی و دیگران درس خواند، سپس به عتبات رفت و در درس سید محمد مجاهد و شریف العلما و دیگران شرکت کرد و پس از طی مدارج علمی به قزوین رفت و به تصدّی امور دینی و تدریس و ارشاد، کتابهایی نیز در فقه و اصول نوشت که از جمله آن ها نفحات الالهام فی شرح شرایع الاسلام است. شیخ عبدالحسین در ۱۲۹۲ در قزوین درگذشت و همان جا به خاک سپرده شد.فرزندش نیز منصب رسمی شیخ الاسلامی را داشت و نواده اش، شیخ علاءالدّین (متوفی ۱۳۹۴)، در قزوین و تهران تحصیل کرد و از مدرّسان برجسته و مورد علاقه طلاّ ب در مدرسه صالحیّه قزوین بود.تألیفاتی نیز از او برجای ماند که از جمله آن ها ترجمه و تعلیق رسائل اخوان الصّفا ست.