ملامحمد ممقانی

[ویکی فقه] ملامحمد مَمَقانی، از فقها و وعاظ مجاهد ایران در قرن سیزدهم هجری می باشد.
پدرش زین العابدین نام داشت و خود از اهالی ممقان (از توابع تبریز) بود. او سه پسر عالم و فاضل داشته است. میرزا محمدتقی متخلص به نیر که پسر دوم او بود و پس از پدر، به لقب وی «حجه الاسلام» معروف گردید.
تحصیلات
از زندگی و تحصیلات او اطلاع روشنی در دست نیست، اما به نوشته نادرمیرزا (از معاصران او) در کتاب تاریخ و جغرافی دارالسلطنه تبریز، وی روزگاری دراز، رئیس شیخیه می بود… محدث و واعظ و فقیه بود. سخت نیکو وعظ و تذکیر دادی. او را حجه الاسلام گفتندی». اعتمادالسلطنه نیز در المآثر و الآثار او را «از مشاهیر مشایخ شعبه شیخیه» می داند و آقا بزرگ در الذریعه، وی را از شاگردان شیخ احمد احسایی برشمرده است. معلم حبیب آبادی نیز در مکارم الآثار می نویسد که او «از علمای معروف بوده و در فقه و فلسفه و تخلق به ملکات فاضله و حسن بیان از نوادر به شمار می آمده است».
فعالیت های سیاسی
در ۱۲۴۱ ق وی از جمله علمای آذربایجان بود که به همراه گروه کثیری از علمای شیعه سراسر ایران و عراق، فتوای جهاد بر ضد روس ها صادر کردند و در ماه محرم ۱۲۴۲ ق ـ چنانکه در شرح حال حاج ملا احمد نراقی آمده است ـ وی و حاج ملا احمد نراقی و گروه دیگری از علما در میان لشکریان ایران روضه خوانی می کردند و آنان را به جهاد بر ضد روس، به فرماندهی عباس میرزا ولیعهد، ترغیب می نمودند.در ۱۲۶۳ ق که سید علی محمد باب را برای مناظره با علمای تبریز آوردند، حاج ملا محمد ممقانی و حاج ملا محمود نظام العلما با او مناظره کردند که باب به تناقض گویی و پریشان گویی پرداخت و بی سوادی و بی اطلاعی او بر همگان آشکار شد و در شعبان ۱۲۶۵ ق، حاج ملا محمد و آقا سیدحسین یزدی و آقا سیدمحمد حسن زنوزی، فتوای قتل باب و ملا علی بشرویه ای را صادر کردند و سپس آن دو به قتل رسیدند.
وفات
...