مقدمات منطق

[ویکی فقه] علم منطق علمی است که به ما شیوه صحیح و درست تفکر را می آموزد؛ بگونه ای که بکار بستن قواعد منطقی ما را از خطای در تفکر باز می دارد.
"مقدمه" همانطور که از نامش پیداست، همیشه "مقدّم" بر دیگر مطالب و پیش از آنها قرار می گیرد و به طور کلی مطالبی در مقدمه بیان می شود که تصور می رود خواننده قبل از وارد شدن به اصل موضوع باید نسبت به این مطالب آگاهی داشته باشد؛ به طور مثال شما وقتی می خواهید در مورد شرایط کنونی شهر اصفهان صحبت کنید، حتما باید بخشی از تاریخچه اصفهان را به عنوان مقدمه بیان کنید تا مخاطبان شما تصور صحیحی از شرایط کنونی این شهر به دست بیاورند.
مقدمات علوم
دانشمندان نیز هرگاه می خواستند علمی را تعلیم دهند، هشت مطلب را درباره آن علم به عنوان مقدمه بیان می کردند و معتقد بودند دانستن این مطالب باعث می شود دانشجو بهتر و با دید صحیح تری آن علم را بیاموزد.به این هشت مطلب " رئوس ثمانیه " یا "موضوعات هشتگانه" می گفتند که عبارتند از:۱. تعریف علم۲. موضوع علم۳. فایده علم۴. مؤلف علم۵. ابواب و مباحث علم۶. جایگاه علم در میان دیگر علوم۷. غرض و مقصود علم۸. روش های تعلیم علم در مورد علم منطق نیز شیوه بیشتر کتب منطقی بر این اساس است که ابتدا از این هشت مطلب بحث کرده و سپس وارد خود مباحث منطقی می شوند، بنابراین اکثر منطق دانان بیان این مقدمات را پیش از ورود به منطق لازم می دانستند.ما از بیان تمامی مطالب فوق صرف نظر می کنیم و بررسی تعدادی از آنها را نیز به مدخل های دیگر می سپاریم؛(برای اطلاع از مولف منطق به مدخل پیدایش منطق رجوع شود) بنابراین در نوشته کنونی تنها سه مطلب از "رئوس ثمانیه" علم منطق را که به نظر می رسد از دیگر مطالب مهم تر و اساسی تر هستند بیان کرده و مورد بررسی و تحلیل قرار می دهیم.
تعریف علم منطق
اولین موضوعی که در هنگام آموزش یک علم باید به عنوان مقدمه از آن گفتگو کرد، تعریف علم است؛ اما برای تعریف یک علم، راه های بسیار متفاوتی وجود دارد و با عبور از هر یک از این راهها می توان تعریفی متفاوت با دیگر تعاریف از آن علم به دست آورد.در مورد علم منطق نیز با استفاده از ویژگی های مختلف منطق تعریف های بسیار متفاوتی از این علم ارائه شده است. بعضی از منطق دانان به ساختار منطق توجه کرده و منطق را بر همین اساس تعریف کرده اند وبعضی دیگر با استفاده از کاربرد و کارایی منطق سعی در تعریف منطق نموده اند و عده ای دیگر نیز برای تعریف این دانش بیشتر ماهیت و چیستی این علم را مورد توجه قرار داده اند. به هر صورت پس از گذشت سالها و بحث فراوان میان دانشمندان، یک تعریف در میان منطق دانان متاخر پذیرفته شد و تقریبا مورد اتفاق همه دانشمندان قرار گرفت؛ در این تعریف، علم منطق اینگونه بیان می شود:علم المنطق هو:" آلة قانونیة تعصم مراعاتها الذهن عن الخطأ فی الفکر " ترجمه این تعریف به زبان ساده اینگونه می شود:"علم منطق ابزاری از جنس قانون است که رعایت کردن آن، ذهن را از خطا در فکر کردن باز می دارد"و یا به تعبیر ساده تر می توان گفت:منطق راه و روش درست فکر کردن است؛ یعنی به وسیله آن می توان از اشتباه در افکار جلوگیری کرد و افکار صحیح را از ناصحیح بازشناخت.اگر به دقت در تعریف بالا نگاه کنیم به راحتی متوجه می شویم که در این تعریف هم به چیستی و ماهیت منطق اشاره شده و هم کارایی و کارآمدی آن بیان گردیده و هم به نحوی ساختار منطق مورد تاکید قرار گرفته است.
← آله قانونی
...