مفهوم وصف

باشد، مثل �اکرم کل رجل عالم � و �فی السائمة زکوة� یا مقدر باشد، مانند روایت �لأن یمتلی بطن الرجل قیحاً خیر من ان یمتلی شعراً� که امتلاء بطن از شعر کنایه از شعر زیاد است که مفهومش این است که شعر کم بلامانع است. آنها که گویند وصف را مفهوم هست گویند اگر حکمی بر آن معلق شود و دخالت در حکم دارد، در صورت انتفاء وصف آن حکم هم منتفی می شود و گویند اگر وجود و عدم وصف را مدخلیتی در حکم نباشد ایراد آن لغو خواهد بود. آنان که گویند وصف را مدخلیتی نیست به این نحو که انتفاء آن موجب انتفاء حکم شود گویند: اولاً فایده وصف ممکن است چیزی دیگر باشد، چنانکه در شرط گفته شد و ثانیاً اگر به دلایل و قراین خارجی علیت آن وصف دانسته شود مانعی ندارد که مؤثر باشد. در این صورت هم به نفس وصف این دلالت حاصل نشده است و ممکن است ایراد وصف از باب مجرد توضیح باشد، چنانکه اهل ادب هم گویند غرض از اتیان وصف مجرد توضیح است نه فایده دیگری و بالجمله اگر از دلایل خارجی علیت دانسته شود دلالت دارد و الا فلا. ( فرهنگ علوم نقلی تألیف سجادی ) .