مفهوم اجرت

[ویکی فقه] اجرت، کرایه و دست مزد است و ظاهراً «اجر» معنای وسیع تری دارد و عبارت از چیزی است که در نتیجه عمل ، در دنیا یا آخرت عاید انسان می شود.
تفاوت اجرت و جزا به گفته راغب چنین است: نفعی که از عقد یا شبه آن ناشی شود، اجرت است. برخلاف جزا که در نفع یا ضرر به کار می رود. هرچند از عقد یا شبه عقد ناشی نشود. در اجاره اعیان یا اشخاص به آن چه در مقابل منفعت یا عمل قرار می گیرد، اجرت گویند. در «جعاله» به مال معیّنی که در مقابل کاری قرار داده می شود، اجرت گفته می شود. در ازدواج دایم یا موقت نیز این کلمه در معنای مهر به کار رفته است. این واژه در عقود دیگری از قبیل «مزارعه» «مساقاة» و «مضاربه» هم آمده است. در موارد پیشین اگر عوض پرداختی در متن عقد مشخص شده باشد، به آن «اجرة المسمّی» گویند و اگر مشخص نشده باشد و برای تعیین آن به موارد مشابه رجوع کنند، در اصطلاح «اجرة المثل» گویند.
کلمه اجر در قرآن
کلمه «اجر» در قرآن فراوان آمده است. امّا مواردی محدود از آن با بحث ما ارتباط دارد. گروهی از این آیات درباره اجرت رسالت است که در آیات ۹۰ انعام ۷۲ یونس ۵۱ هود ۱۰۴ یوسف ؛ ۵۷ فرقان ۱۰۹ و ۱۲۷ و ۱۴۵ و ۱۶۴ و ۱۸۰ شعراء ؛ ۴۷ سبأ؛ ۲۱ یس ؛ ۸۶ ص ؛ ۲۳ شوری؛ ۴۰ طور ؛ و ۴۶ قلم؛ بخشی درباره مهر زنان است برخی درباره اجرت درخواستی ساحران از فرعون است آیاتی درباره موسی و خضر یا شعیب است. این مفهوم، با واژگانی چون «مال» «معیشت» «خرج» «جزاء» نیز مرتبط است.
فلسفه اجتماعی اجرت
از آن جا که زندگی بشر به صورت جمعی است و جز از طریق تعاون و خدمت متقابل امکان پذیر نیست، مردم از نظر آمادگی و امکانات معیشت، متفاوت آفریده و برخی بر دیگران برتری داده شده اند تا اصل تعاون و بهره رسانی متقابل انسان ها متزلزل نشود:«نَحنُ قَسَمنا بَینَهُم مَعیشَتَهُم فِی الحَیوةِ الدُّنیا ورَفَعنا بَعضَهُم فَوقَ بَعض دَرَجت لِیَتَّخِذَ بَعضُهُم بَعضًا سُخریًّا». اسلام ضمن آن که تفاوت های طبیعی و حقوقی بین زن و مرد را برای حفظ نظام اجتماع لازم می داند، در عین حال بهره زن را در برابر کوشش های او فراموش نکرده است :«لِلرِّجالِ نَصیبٌ مِمَّا اکتَسَبوا ولِلنِّساءِ نَصیبٌ مِمَّا اکتَسَبنَ».