[ویکی فقه] ابو محمد، مفضل بن عمر جعفی کوفی، در اواخر قرن اول هجری در شهر کوفه به دنیا آمد.
او از چهره های سرشناس و از شاگردان ممتاز امام جعفر صادق و امام موسی کاظم و امام رضا علیهم السلام به شمار می آید. بنابر بعضی روایات وی امام محمد باقر علیه السلام را نیز درک کرده است. وی روایات فراوانی را از امام جعفر صادق و امام موسی کاظم علیهماالسلام نقل کرده و از راویان بزرگ حدیث به شمار می رود. مفضل از مقام و منزلت بزرگی نزد آن دو امام برخوردار بوده و از طرف آن دو امام متولی در گرفتن اموال و مصرف آنها بوده است و این خود دلیل بر اعتماد و اطمینان ائمه بزرگوار به وی است. در روایتی آمده که امام جعفر صادق علیه السلام به مفضل فرمود: «هر گاه دیدی میان دو تن از شیعیان ما اختلاف و نزاعی بر سر مالی بوجود آمده تو خود از اموال من آن را بپرداز». و در روایتی از امام رضا علیه السلام آمده که آن حضرت فرمودند: «مفضل انیس و همدم من است و در کنار او احساس راحتی می کنم». روایت است که روزی مفضل خدمت امام جعفر صادق علیه السلام رسید. آن حضرت با دیدن وی خوشحال شد و لبخند بر لب های مبارک آن حضرت نقش بست و فرمود: «ای مفضل! به پروردگارم قسم که من تو را دوست دارم و هر کس را که تو را دوست بدارد هم دوست دارم. ای مفضل! اگر تمام یاران من آنچه را که تو می دانی می دانستند دیگر هیچگاه دو نفر از آنها هم با هم اختلاف پیدا نمی کردند». مفضل در پاسخ عرض کرد:«ای فرزند رسول خدا! گمان می کنم شما من را در جایگاهی بالاتر از جایگاه خودم قرار داده اید». امام علیه السلام فرمودند: «بلکه من تو را در جایگاهی قرار دادم که خداوند متعال قرار داده است». آثار ۱ - کتاب توحید مفضل، که املای امام جعفر صادق علیه السلام است و در آن به مباحث خداشناسی پرداخته شده و شهرت مفضل بیشتر به واسطه همین کتاب است. ۲ - کتاب الوصیه، که در آن امام جعفر صادق علیه السلام مفضل را از امور مسلمانان و زندگی و خواسته های آنان و حوادث حال و آینده و اسرار جهان سفلی و علیا آگاه فرموده است. ۳ - کتاب الیوم و اللیله که شامل مستحبات و دعاهایی است که مفضل آنها را روایت کرده است. ۴ - کتاب علل الشرایع، در بیان فلسفه احکام شرعی و فواید و منافع آن است. ۵ - کتاب الاهلیلجه، این کتاب املای امام جعفر صادق علیه السلام و در ردّ ملحدان و منکران خداوند متعال بیان شده است. رحلت سرانجام مفضل، پس از هشتاد سال عمر با برکت و خدمت در راه محمد و آل محمد صلوات الله علیهم در شهر کوفه دار فانی را وداع نمود و به بهشت برین سفر کرد. امام رضا علیه السلام وقتی خبر وفات مفضل را شنید فرمود: «او به آسایش و راحتی رسید». منبعسایت اندیشه قم
او از چهره های سرشناس و از شاگردان ممتاز امام جعفر صادق و امام موسی کاظم و امام رضا علیهم السلام به شمار می آید. بنابر بعضی روایات وی امام محمد باقر علیه السلام را نیز درک کرده است. وی روایات فراوانی را از امام جعفر صادق و امام موسی کاظم علیهماالسلام نقل کرده و از راویان بزرگ حدیث به شمار می رود. مفضل از مقام و منزلت بزرگی نزد آن دو امام برخوردار بوده و از طرف آن دو امام متولی در گرفتن اموال و مصرف آنها بوده است و این خود دلیل بر اعتماد و اطمینان ائمه بزرگوار به وی است. در روایتی آمده که امام جعفر صادق علیه السلام به مفضل فرمود: «هر گاه دیدی میان دو تن از شیعیان ما اختلاف و نزاعی بر سر مالی بوجود آمده تو خود از اموال من آن را بپرداز». و در روایتی از امام رضا علیه السلام آمده که آن حضرت فرمودند: «مفضل انیس و همدم من است و در کنار او احساس راحتی می کنم». روایت است که روزی مفضل خدمت امام جعفر صادق علیه السلام رسید. آن حضرت با دیدن وی خوشحال شد و لبخند بر لب های مبارک آن حضرت نقش بست و فرمود: «ای مفضل! به پروردگارم قسم که من تو را دوست دارم و هر کس را که تو را دوست بدارد هم دوست دارم. ای مفضل! اگر تمام یاران من آنچه را که تو می دانی می دانستند دیگر هیچگاه دو نفر از آنها هم با هم اختلاف پیدا نمی کردند». مفضل در پاسخ عرض کرد:«ای فرزند رسول خدا! گمان می کنم شما من را در جایگاهی بالاتر از جایگاه خودم قرار داده اید». امام علیه السلام فرمودند: «بلکه من تو را در جایگاهی قرار دادم که خداوند متعال قرار داده است». آثار ۱ - کتاب توحید مفضل، که املای امام جعفر صادق علیه السلام است و در آن به مباحث خداشناسی پرداخته شده و شهرت مفضل بیشتر به واسطه همین کتاب است. ۲ - کتاب الوصیه، که در آن امام جعفر صادق علیه السلام مفضل را از امور مسلمانان و زندگی و خواسته های آنان و حوادث حال و آینده و اسرار جهان سفلی و علیا آگاه فرموده است. ۳ - کتاب الیوم و اللیله که شامل مستحبات و دعاهایی است که مفضل آنها را روایت کرده است. ۴ - کتاب علل الشرایع، در بیان فلسفه احکام شرعی و فواید و منافع آن است. ۵ - کتاب الاهلیلجه، این کتاب املای امام جعفر صادق علیه السلام و در ردّ ملحدان و منکران خداوند متعال بیان شده است. رحلت سرانجام مفضل، پس از هشتاد سال عمر با برکت و خدمت در راه محمد و آل محمد صلوات الله علیهم در شهر کوفه دار فانی را وداع نمود و به بهشت برین سفر کرد. امام رضا علیه السلام وقتی خبر وفات مفضل را شنید فرمود: «او به آسایش و راحتی رسید». منبعسایت اندیشه قم
[ویکی اهل البیت] «مفضل بن عمر جعفی کوفی» از شاگردان و از یاران صدیق امام صادق و امام کاظم علیهم السلام بود و نزد ائمه اطهار علیهم السلام جایگاهی ویژه داشت. مفضل نماینده خاص امام صادق علیه السلام در کوفه بود و با اموال امام علیه السلام مشکلات شیعیان آن سامان را حل و فصل می کرد. این مرد بزرگ، رازدار حضرت صادق علیه السلام بود؛ امام علیه السلام چهار روز پیاپی درباره توحید با وی به گفتگو پرداخته، فرمان داد آن را بنویسد و در بین مردم منتشر کند. حضرت در پایان این گفتار طولانی، فرمود: «مفضل! هرگاه خواستی، برو و بیا که تو همنشین مایی. تو نزد ما منزلتی والا داری، جایگاه تو در قلب مومنان چون آب برای تشنه است».
مفضل در اواخر قرن اول یا آغاز قرن دوم هجری، در شهر کوفه به دنیا آمد. وی در قرن دوم هجری زندگی کرد. در پرتو تربیت امام صادق و امام کاظم علیهم السلام بالید و در زمان امامت امام هفتم علیه السلام، دنیا را وداع گفت. شیخ طوسی هنگام شمارش اصحاب امام کاظم علیه السلام از شخصی به نام محمد ابن مفضل بن عمر نام می برد که احتمالا از فرزندان مفضل شمرده می شود.
نامش «مفضل»، نام پدرش «عمر» و کنیه اش «ابومحمد» یا «ابوعبدالله» است. در کتاب های رجالی و اسناد روایات با نام های «مفضل بن عمر»، «المفضل الجعفی»، «المفضل بن عمر»، «ابوعبدالله»، «ابومحمد جعفی» و «مفضل بن عمر الجعفی الکوفی» از وی یاد شده است.
نمایندگی امام صادق علیه السلام در شهر کوفه
محمد بن مقلاص معروف به «ابی الخطاب» نماینده پیشوای ششم در شهر کوفه بود. وقتی او از خط ولایت منحرف شد و ادعاهای دروغین طرح کرد، مورد لعن امام صادق علیه السلام قرار گرفت و از سمت خویش برکنار گردید. بعد از عزل او، شیعیان به محضر امام علیه السلام آمده، گفتند: کسی را به عنوان نماینده خویش معرفی بفرمایید تا در امور دین به او مراجعه کنیم و احکام را از وی بپرسیم. امام صادق علیه السلام فرمود: نیازی نیست. هر کس مساله و مشکل دینی دارد از من بپرسد پاسخ بشنود. آن ها گفتند: این کار، برای همه مقدور نیست. امام علیه السلام فرمود: مفضل بن عمر را مرجع شما قرار دادم. سخن او را بشنوید و اطاعت کنید؛ زیرا او جز حق نمی گوید.
روایات مربوط به جایگاه و فضیلت مفضل
روایاتی که از محدثان بزرگ نقل شده، جایگاه رفیع مفضل نزد امام صادق علیه السلام و نیز شدت علاقه امام علیه السلام به وی را نشان می دهد. ترجمه شماری از این روایت ها چنین است:
شیخ مفید درباره مفضل می نویسد: او از کسانی است که نص امامت امام موسی کاظم علیه السلام را از پدر بزرگوارش امام صادق علیه السلام نقل کرده است. وی از یاران خاص و گرانقدر امام صادق علیه السلام و از فقیهان شایسته و مورد اعتماد شمرده می شود. شیخ طوسی، شاگرد مرحوم مفید، می گوید: مفضل از اصحاب و یاران واقعی ائمه اطهار علیهم السلام و مورد وثوق و اعتماد آنان بود و همواره رهرو راه آنان شمرده می شد.
مفضل در اواخر قرن اول یا آغاز قرن دوم هجری، در شهر کوفه به دنیا آمد. وی در قرن دوم هجری زندگی کرد. در پرتو تربیت امام صادق و امام کاظم علیهم السلام بالید و در زمان امامت امام هفتم علیه السلام، دنیا را وداع گفت. شیخ طوسی هنگام شمارش اصحاب امام کاظم علیه السلام از شخصی به نام محمد ابن مفضل بن عمر نام می برد که احتمالا از فرزندان مفضل شمرده می شود.
نامش «مفضل»، نام پدرش «عمر» و کنیه اش «ابومحمد» یا «ابوعبدالله» است. در کتاب های رجالی و اسناد روایات با نام های «مفضل بن عمر»، «المفضل الجعفی»، «المفضل بن عمر»، «ابوعبدالله»، «ابومحمد جعفی» و «مفضل بن عمر الجعفی الکوفی» از وی یاد شده است.
نمایندگی امام صادق علیه السلام در شهر کوفه
محمد بن مقلاص معروف به «ابی الخطاب» نماینده پیشوای ششم در شهر کوفه بود. وقتی او از خط ولایت منحرف شد و ادعاهای دروغین طرح کرد، مورد لعن امام صادق علیه السلام قرار گرفت و از سمت خویش برکنار گردید. بعد از عزل او، شیعیان به محضر امام علیه السلام آمده، گفتند: کسی را به عنوان نماینده خویش معرفی بفرمایید تا در امور دین به او مراجعه کنیم و احکام را از وی بپرسیم. امام صادق علیه السلام فرمود: نیازی نیست. هر کس مساله و مشکل دینی دارد از من بپرسد پاسخ بشنود. آن ها گفتند: این کار، برای همه مقدور نیست. امام علیه السلام فرمود: مفضل بن عمر را مرجع شما قرار دادم. سخن او را بشنوید و اطاعت کنید؛ زیرا او جز حق نمی گوید.
روایات مربوط به جایگاه و فضیلت مفضل
روایاتی که از محدثان بزرگ نقل شده، جایگاه رفیع مفضل نزد امام صادق علیه السلام و نیز شدت علاقه امام علیه السلام به وی را نشان می دهد. ترجمه شماری از این روایت ها چنین است:
شیخ مفید درباره مفضل می نویسد: او از کسانی است که نص امامت امام موسی کاظم علیه السلام را از پدر بزرگوارش امام صادق علیه السلام نقل کرده است. وی از یاران خاص و گرانقدر امام صادق علیه السلام و از فقیهان شایسته و مورد اعتماد شمرده می شود. شیخ طوسی، شاگرد مرحوم مفید، می گوید: مفضل از اصحاب و یاران واقعی ائمه اطهار علیهم السلام و مورد وثوق و اعتماد آنان بود و همواره رهرو راه آنان شمرده می شد.
wikiahlb: مفضل_بن_عمر_جعفی