مظفر النواب

مظفر عبدالمجید النواب ( زادهٔ ۱۹۳۴ – ٢٠ مهٔ ۲۰۲٢ ) [ ۱] شاعر معاصر عراقی بود. وی از خانواده النواب بود که نسب این خانواده به موسی کاظم ( امام هفتم شیعیان ) می رسید. [ ۲] خانوادهٔ النواب از خانواده های ثروتمند عراقی بوده که اهتمام و علاقهٔ بسیاری به هنر و شعر داشتند[ ۳] ولی به دلیل ورشکستگی پدر، ثروت این خانواده از بین رفت و ناچار به مهاجرت به هند شدند. مدتی پس از این مهاجرت، یکی از اجداد وی حاکم یکی از ولایات هند شد[ ۴] و در مقابل اشغال آن جا از سوی بریتانیا، قد علم کرد. با این وجود او و خانواده اش از آن جا رانده شدند و عراق را برای زندگی انتخاب نمودند. [ ۲] مظفر النواب در سال ۱۹۳۴ در محلهٔ شیعه نشین کرخ بغداد به دنیا آمد. [ ۵] تحصیلات خود را در دانشکده ادبیات بغداد به پایان برد و پس از فروپاشی دوران پادشاهی عراق در سال ۱۹۵۸، در وزارت آموزش و پرورش عراق مشغول به کار شد. [ ۶] هم زمان با اوج گیری درگیری ها بین حزب بعث عراق و حزب کمونیست عراق در سال ۱۹۶۳ ناچار به فرار شد. او از طریق بصره به اهواز گریخت و قصد سفر به شوروی داشت ولی توسط ساواک دستگیر و به استخبارات عراق تحویل داده شد. [ ۷] [ ۸] دادگاه نظامی عراق او را به اعدام محکوم کرد اما با تلاش های خانواده و دوستانش، این حکم به زندان ابد تقلیل یافت و در زندان بیابانی نقرة سلیمان، نزدیک مرزهای عراق و عربستان سعودی زندانی شد. پس از آن که مدتی را در زندان گذراند به زندانی دیگر در شهر حله در جنوب عراق منتقل شد. سرانجام وی در ٢٠ مه ۲۰٢٢ و پس از تحمل یک دوره بیماری درگذشت. [ ۹]
مظفر النواب در سال ۱۹۳۴ در محله شیعهنشین کرخ بغداد به دنیا آمد او از خاندان نواب بود که به هنردوستی مشهور بوده[ ۳] و مردم عراق محله ای در بغداد را به احترام این خاندان، شریعة النواب می نامند[ ۱۰] و گاهی در شعرهای شان نیز این محله را یاد می کنند. [ ۱۱] او از سه سالگی شروع به آموختن قرآن نمود و حمدی تکریتی، معلم ابتدایی مظفر، اولین کسی بود که استعدادهای شعری او را کشف نمود. [ ۱۲] روزی معلم روی تخته سیاه می نویسد «قَضَینا لیلة ً فی حَفل عُرس ٍ» و از شاگردان می خواهد مصرع دومی برای این مصرع بسرایند. مظفر بلافاصله می گوید: «کأنّا جالِسون بِقُرص شَمس ِ» یعنی «شبی را در بزم عروسی گذراندیم تو گویی در قرص خورشید نشسته ایم» این هم وزنی دو مصرع و تشبیه بزم عروسی به خورشید هنوز از سوی منتقدین، مورد ستایش قرار گرفته و دلیلی بر نبوغ شعری مظفر به شمار می آید. [ ۱۳]