مسجد شیخ لطف الله
فرهنگ فارسی
دانشنامه اسلامی
[ویکی شیعه] مسجد شیخ لطف الله (ساخته شده در ۱۰۱۱-۱۰۲۸ق/ ۱۶۰۲-۱۶۱۹م) یکی از مسجدهای تاریخی و مشهور شهر اصفهان است که در دوران صفویه بنا شده است. این مسجدشاهکار کم نظیری از کاشی کاری و معماری استادانه محسوب میشود. طرح مسجد شیخ لطف الله در زمانی که نقشه چهار باغ و باغ هزارجریب به مرحله اجرا درآمد ریخته شد و در دورانی که معماری صفویه به شکوفایی رسیده بود مورد بهره برداری قرار گرفت که طی ۱۸ سال در زمان شاه عباس اول به منظور تجلیل از مقام شیخ لطف الله میسی عاملی ساخته شد. مسجد شیخ لطف الله در ضلع شرقی میدان نقش جهان و مقابل عمارت عالی قاپو و در همسایگی مسجد امام واقع شده است. این مسجد سالانه گردشگران زیادی را جذب خود می کند.مختصات: ۳۲°۳۹′۲۶″ شمالی ۵۱°۴۰′۴۴″ شرقی / ۳۲.۶۵۷۲۲° شمالی ۵۱.۶۷۸۸۹° شرقی / 32.65722; 51.67889
wikishia: مسجد_شیخ_لطف الله
[ویکی اهل البیت] در ضلع شرقی میدان نقش جهان و روبروی کاخ عالی قاپو، مسجدی واقع شده که در دوران صفویه آن را مسجد صدر و فتح الله نیز می نامیدند. این مسجد را شاه عباس اول به احترام و افتخار شیخ لطف الله جبل عاملی روحانی شیعه آن روزگار که از لبنان به ایران آمده بود، ساخته است.
این مسجد در شرق میدان امام خمینی مقابل قصر شاه عباس صفوی که به عالی قاپو معروف است ، واقع شده است .
این مسجد در سال 1012 هـ به دستور شاه عباس صفوی بنا شد و به نام عالم بزرگ «لطف الله عبدالکریم میسی » نامیده شد. وی یکی از فقهای امامیه است که اصلیت او از جبل عامل لبنان است و دوران صفوی به ایران آمده بود. پس از این که ازبک ها محل اقامت وی را در قزوین اشغال کردند، شاه عباس وی را به نزد خود فراخواند. شیخ مدرسه و همین مسجد را که به نام او مشهور شد، بنا نهاد که به مدت 17 سال کار بنای ساختمان مسجد ادامه پیدا کرد.
مسجد شیخ لطف الله یکی از زیباترین آثار تاریخی شهر اصفهان بشمار می رود. این مسجد دارای گنبدی است که از درون و بیرون با کاشی کاری های زیبا پوشیده شده است . این گنبد روی چندین تاق کنگره دار مرتفع استوار است و با آیات قرآنی آراسته شده است . در فراز آن دایره ای وجود دارد که دارای منافذی است که با تزیینات فلزی آراسته شده است و برای روشنایی و تهویه بکار می رود.
این گنبد به نقوش اسلیمی بسیار ظریفی تزیین شده است که در قشر خارجی به یک ستاره هشت گوش ساخته شده از کاشی های معرق رنگارنگ منتهی می شود. قله آن نیز به کلاهکی منتهی می شود که با کُره هایی منظم تزیین یافته است ، محراب از یک طاق دندانه دار تشکیل یافته که بر فراز آن نقوش ظریف اسلیمی نقش شده است . این طاق کنگره دار از داخل دارای مقرنس های صدفی شکل است که در انتهای آن به نقوش گیاهی زیبایی آراسته شده است . این مسجد از لحاظ زیبایی نقوش و اسلیمی های بکار رفته در آن تحفه ای بی نظیر بشمار می آید.
از ویژگیهای خاص این مسجد نداشتن صحن و مناره که در تمامی مساجد اسلامی جزء لاینفک بنا است، چرخش ۴۵ درجه ای که از محور شمال به جنوب نسبت به محور قبله دارد، گنبد کم ارتفاع مسجد، محراب بی بدیل مسجد و کتیبه های نفیس و طره های سردر که درون گلدان مرمرین جای گرفته اند، است.
کتیبه خارجی گنبد به خط ثلث با کاشی سفید معرق بر زمینه لاجوردی حاوی سوره های قرآن کریم است. خطوط کتیبه های داخل گنبد مسجد را علیرضا عباسی و خطاط دیگری که شهرت چندانی ندارد و نام او استاد باقر بنا است، نوشته اند.
مضمون این کتیبه ها آیات قرآنی و عبارت مذهبی است. علاوه بر آن خطوط بنائی با کاشی مشکی بر زمینه سفید آیات قرآنی کتابت شده است.
این مسجد در شرق میدان امام خمینی مقابل قصر شاه عباس صفوی که به عالی قاپو معروف است ، واقع شده است .
این مسجد در سال 1012 هـ به دستور شاه عباس صفوی بنا شد و به نام عالم بزرگ «لطف الله عبدالکریم میسی » نامیده شد. وی یکی از فقهای امامیه است که اصلیت او از جبل عامل لبنان است و دوران صفوی به ایران آمده بود. پس از این که ازبک ها محل اقامت وی را در قزوین اشغال کردند، شاه عباس وی را به نزد خود فراخواند. شیخ مدرسه و همین مسجد را که به نام او مشهور شد، بنا نهاد که به مدت 17 سال کار بنای ساختمان مسجد ادامه پیدا کرد.
مسجد شیخ لطف الله یکی از زیباترین آثار تاریخی شهر اصفهان بشمار می رود. این مسجد دارای گنبدی است که از درون و بیرون با کاشی کاری های زیبا پوشیده شده است . این گنبد روی چندین تاق کنگره دار مرتفع استوار است و با آیات قرآنی آراسته شده است . در فراز آن دایره ای وجود دارد که دارای منافذی است که با تزیینات فلزی آراسته شده است و برای روشنایی و تهویه بکار می رود.
این گنبد به نقوش اسلیمی بسیار ظریفی تزیین شده است که در قشر خارجی به یک ستاره هشت گوش ساخته شده از کاشی های معرق رنگارنگ منتهی می شود. قله آن نیز به کلاهکی منتهی می شود که با کُره هایی منظم تزیین یافته است ، محراب از یک طاق دندانه دار تشکیل یافته که بر فراز آن نقوش ظریف اسلیمی نقش شده است . این طاق کنگره دار از داخل دارای مقرنس های صدفی شکل است که در انتهای آن به نقوش گیاهی زیبایی آراسته شده است . این مسجد از لحاظ زیبایی نقوش و اسلیمی های بکار رفته در آن تحفه ای بی نظیر بشمار می آید.
از ویژگیهای خاص این مسجد نداشتن صحن و مناره که در تمامی مساجد اسلامی جزء لاینفک بنا است، چرخش ۴۵ درجه ای که از محور شمال به جنوب نسبت به محور قبله دارد، گنبد کم ارتفاع مسجد، محراب بی بدیل مسجد و کتیبه های نفیس و طره های سردر که درون گلدان مرمرین جای گرفته اند، است.
کتیبه خارجی گنبد به خط ثلث با کاشی سفید معرق بر زمینه لاجوردی حاوی سوره های قرآن کریم است. خطوط کتیبه های داخل گنبد مسجد را علیرضا عباسی و خطاط دیگری که شهرت چندانی ندارد و نام او استاد باقر بنا است، نوشته اند.
مضمون این کتیبه ها آیات قرآنی و عبارت مذهبی است. علاوه بر آن خطوط بنائی با کاشی مشکی بر زمینه سفید آیات قرآنی کتابت شده است.
wikiahlb: مسجد_شیخ_لطف_الله
پیشنهاد کاربران
مسجد شیخ لطف الله ( ساخته شده در ۱۶۰۲ - ۱۶۱۹ میلادی ) یکی از مسجدهای تاریخی و شناخته شده شهر اصفهان است که در دوران صفویه بنا شده است. این مسجد شاهکاری از معماری و کاشی کاری قرن یازدهم هجری است که توسط استاد محمدرضا اصفهانی از معماران نامدار آن دوره ساخته شده است. مسجد شیخ لطف الله به فرمان شاه عباس اول در مدت هیجده سال بنا شده است. این مسجد در ضلع شرقی میدان نقش جهان و مقابل عمارت عالی قاپو و در همسایگی مسجد امام واقع شده است. این مکان مذهبی برای تجلیل شیخ لطف الله جبل عاملی بنا گردیده و سالانه گردشگران زیادی را جذب خود می کند.
... [مشاهده متن کامل]
محتویات [نمایش]
پیشینه [ویرایش]
مسجد شیخ لطف الله در سمت چپ نگاره واقع در میدان نقش جهان
طرح این مسجد در زمانی که نقشه چهار باغ و باغ هزارجریب به مرحله اجراء درآمد ریخته شد و در دورانی که معماری صفویه به شکوفایی رسیده بود مورد بهره برداری قرار گرفت. ساخت این مسجد در نیمه اول قرن یازده هجری، در سال ۱۰۱۱ هجری قمری ( ۱۶۰۲ ( میلادی ) ) و به فرمان شاه عباس اول آغاز شد و در سال ۱۰۲۸ هجری قمری ( ۱۶۱۹ ( میلادی ) ) به پایان رسید. ساخت این مسجد هجده سال به طول انجامید. معمار این مسجد استاد محمدرضا اصفهانی، پسر استاد حسین بنا اصفهانی بوده است. این مسجد بر خرابه های مسجدی که قبلا در آن محل بوده ساخته شد. مسجد شیخ لطف الله به نام یکی از علمای بزرگ عصر صفوی به نام شیخ لطف الله جبل عاملی، نامیده شده است. شیخ لطف الله یکی از علمای بزرگ دوره صفوی بود. وی از اهالی جبل عامل لبنان بود که مانند شیخ بهایی و برخی علمای دیگر توسط شاه عباس از لبنان به ایران مهاجرت نموده و ابتدا در مشهد و قزوین و پس از آن در اصفهان ساکن شد. از آنجا که حکومت صفوی، حکومتی مذهبی بود و به اسلام و به خصوص مذهب تشیع بسیار بها می داد، علمای آن را نیز تکریم می کرد. از سوی دیگر شیخ لطف الله پدر زن شاه عباس بود. از این رو در محل زندگی شیخ، مسجد و مدرسه ای به نام او ساخته شد که در این محل به تدریس دروس فقهی و جلسات دینی اشتغال داشت. شیخ بنا به استفتای خود که برگزاری نماز جمعه در غیاب امام زمان را مجاز می شمرد، به اقامه نماز جمعه در این مسجد می پرداخت و مقلدان او نیز به او اقتدا می نمودند. [۱]
ساختمان [ویرایش]
تزئینات کاشیکاری آن در داخل از ازاره ها به بالا همه از کاشی های معرّق پوشیده شده است. مسجد شیخ لطف الله یکی از زیباترین آثار تاریخی اصفهان در ضلع شرقی میدان نقش جهان و مقابل عمارت عالی قاپو واقع شده است. شماری از کاشیکاری های معرق درون و بیرون گنبد و کتیبه های خط ثلث آن به خط علی رضای تبریزی عباسی است. این مسجد به علت اینکه نه دارای مناره است و نه دارای شبستان ورودی ( حیاط ) و همچنین ورودی آن پله می خورد، غیر طبیعی است. عدم وجود شبستان و صحن ورودی، این مسجد را به مقتضیات تقارنی میدان نقش جهان ( قرار گرفتن مسجد رو به روی عمارت عالی قاپو ) که در نهایت منجر به این مسئله شده است که نتوان صحنی یا حیاطی رو به قبله که برای نمازگزاری استفاده شود، برای آن طراحی کرد. سر در معرق آن تا پایان سال ۱۰۱۱ قمری هجری ساخته و پرداخته شده واتمام ساختمان و تزئینات آن در سال ۱۰۲۸ هجری قمری بوده است. کتیبه سر در آن به خط ثلث علیرضا عباسی و مورخ به سال ۱۰۱۲ هجری است، معمار و بنای مسجد استادمحمدرضا اصفهانی بوده است که نام او در داخل محراب زیبای مسجد در دو لوحه کوچک به این شرح ذکرشده عمل فقیر حقیر محتاج برحمت خدا محمدرضا بن استاد حسین بنا اصفهانی ۱۰۲۸ خطوط و کتیبه های داخل مسجد کار علیرضا عباسی خطاط بسیار مشهور زمان شاه عباس و باقر بنا خوشنویس گمنام آن دوره است که نمونه خط ثلث او با خط علیرضا عباسی برابری می کند. داخل و خارج گنبد بی مانند این ابنیه که از زیباترین گنبد های جهان به شمار می رود، از کاشی های معرّق نفیس پوشیده شده است. باستان شناسان خارجی عظمت معماری این مسجد را ستوده اند. استفاده از نور طبیعی و رنگ های زیبا همه و همه از جمله ویژگی های چشمگیر این بناست. شیخ لطف الله از علمای بزرگ شیعه از مردم میس و از اهالی جبل عامل یعنی لبنان امروزی بوده است که به دعوت شاه عباس اول در اصفهان اقامت گزید و به منظور تجلیل از او این مسجد برای تدریس و نمازگزاری وی اختصاص داده شد و نام مسجد مزبور به شیخ لطف الله از همین جهت است. سبک معماری این بنا به شیوه اصفهانی است. [۲] جلو خان مسجد با عقب نشستگی از بدنه شرقی میدان آغاز می شود. بعد از عبور از چهار پله به محوطه سردر می رسیم. قسمت پایینی دیوارهای این محوطه با سنگ مرمر زرد پوشیده شده است، سکوهای بزرگ کناری هم از همین نوع سنگ هستند. در ورودی مسجد به صورت دو لنگه است که از چوب چنار یک پارچه ساخته شده اند و پس از گذشت چهارصد سال هنوز پابرجا هستند. در جلوی مسجد حوض ۸ ضلعی زیبایی قرار داشته که در سال های ۱۳۱۶ تا ۱۳۱۸ خ برداشته شده است. در این زمان پوشش کف گنبدخانه از جنس گچ بوده و پنجره های چوبی منصوب در آن روشنایی زیرزمین را تامین می کرده است. [۱]
جهت بنا نسبت به قبله [ویرایش]
یکی از ویژگی های این مسجد چرخش ۴۵ درجه ای است که با محور شمال - جنوب دارد که در اصطلاح، پاشنه نامیده می شود. علت وجودی این چرخش این است که در معماری ایرانی - اسلامی، مساجد به گونه ای طراحی می شوند که کاربر هنگام ورود به شبستان در جهت قبله قرار گیرد، خالق بنا این دوگانگی را، با استفاده از پاشنه حل نموده است. به دلیل این که مسجد در ضلع شرقی میدان واقع است و خواه و ناخواه در ورودی مسجد به سمت مشرق میدان خواهد بود، اگر بنا بود مسجد را نیز به همین جهت میساختند کار جهت یابی از لحاظ قبله مختل میشد. در اینجا با ایجاد یک راهرو که از ابتدای مدخل مسجد به سمت چپ و سپس به سمت راست میچرخد بر این مشکل فائق آمدهاند یعنی اگر چه ساختمان مسجد در مشرق است و از نمای خارجی آن چنین بر میآید که دیوار جبهه آن در جهت شمال به جنوب است لکن در همین . . .
... [مشاهده متن کامل]
محتویات [نمایش]
پیشینه [ویرایش]
مسجد شیخ لطف الله در سمت چپ نگاره واقع در میدان نقش جهان
طرح این مسجد در زمانی که نقشه چهار باغ و باغ هزارجریب به مرحله اجراء درآمد ریخته شد و در دورانی که معماری صفویه به شکوفایی رسیده بود مورد بهره برداری قرار گرفت. ساخت این مسجد در نیمه اول قرن یازده هجری، در سال ۱۰۱۱ هجری قمری ( ۱۶۰۲ ( میلادی ) ) و به فرمان شاه عباس اول آغاز شد و در سال ۱۰۲۸ هجری قمری ( ۱۶۱۹ ( میلادی ) ) به پایان رسید. ساخت این مسجد هجده سال به طول انجامید. معمار این مسجد استاد محمدرضا اصفهانی، پسر استاد حسین بنا اصفهانی بوده است. این مسجد بر خرابه های مسجدی که قبلا در آن محل بوده ساخته شد. مسجد شیخ لطف الله به نام یکی از علمای بزرگ عصر صفوی به نام شیخ لطف الله جبل عاملی، نامیده شده است. شیخ لطف الله یکی از علمای بزرگ دوره صفوی بود. وی از اهالی جبل عامل لبنان بود که مانند شیخ بهایی و برخی علمای دیگر توسط شاه عباس از لبنان به ایران مهاجرت نموده و ابتدا در مشهد و قزوین و پس از آن در اصفهان ساکن شد. از آنجا که حکومت صفوی، حکومتی مذهبی بود و به اسلام و به خصوص مذهب تشیع بسیار بها می داد، علمای آن را نیز تکریم می کرد. از سوی دیگر شیخ لطف الله پدر زن شاه عباس بود. از این رو در محل زندگی شیخ، مسجد و مدرسه ای به نام او ساخته شد که در این محل به تدریس دروس فقهی و جلسات دینی اشتغال داشت. شیخ بنا به استفتای خود که برگزاری نماز جمعه در غیاب امام زمان را مجاز می شمرد، به اقامه نماز جمعه در این مسجد می پرداخت و مقلدان او نیز به او اقتدا می نمودند. [۱]
ساختمان [ویرایش]
تزئینات کاشیکاری آن در داخل از ازاره ها به بالا همه از کاشی های معرّق پوشیده شده است. مسجد شیخ لطف الله یکی از زیباترین آثار تاریخی اصفهان در ضلع شرقی میدان نقش جهان و مقابل عمارت عالی قاپو واقع شده است. شماری از کاشیکاری های معرق درون و بیرون گنبد و کتیبه های خط ثلث آن به خط علی رضای تبریزی عباسی است. این مسجد به علت اینکه نه دارای مناره است و نه دارای شبستان ورودی ( حیاط ) و همچنین ورودی آن پله می خورد، غیر طبیعی است. عدم وجود شبستان و صحن ورودی، این مسجد را به مقتضیات تقارنی میدان نقش جهان ( قرار گرفتن مسجد رو به روی عمارت عالی قاپو ) که در نهایت منجر به این مسئله شده است که نتوان صحنی یا حیاطی رو به قبله که برای نمازگزاری استفاده شود، برای آن طراحی کرد. سر در معرق آن تا پایان سال ۱۰۱۱ قمری هجری ساخته و پرداخته شده واتمام ساختمان و تزئینات آن در سال ۱۰۲۸ هجری قمری بوده است. کتیبه سر در آن به خط ثلث علیرضا عباسی و مورخ به سال ۱۰۱۲ هجری است، معمار و بنای مسجد استادمحمدرضا اصفهانی بوده است که نام او در داخل محراب زیبای مسجد در دو لوحه کوچک به این شرح ذکرشده عمل فقیر حقیر محتاج برحمت خدا محمدرضا بن استاد حسین بنا اصفهانی ۱۰۲۸ خطوط و کتیبه های داخل مسجد کار علیرضا عباسی خطاط بسیار مشهور زمان شاه عباس و باقر بنا خوشنویس گمنام آن دوره است که نمونه خط ثلث او با خط علیرضا عباسی برابری می کند. داخل و خارج گنبد بی مانند این ابنیه که از زیباترین گنبد های جهان به شمار می رود، از کاشی های معرّق نفیس پوشیده شده است. باستان شناسان خارجی عظمت معماری این مسجد را ستوده اند. استفاده از نور طبیعی و رنگ های زیبا همه و همه از جمله ویژگی های چشمگیر این بناست. شیخ لطف الله از علمای بزرگ شیعه از مردم میس و از اهالی جبل عامل یعنی لبنان امروزی بوده است که به دعوت شاه عباس اول در اصفهان اقامت گزید و به منظور تجلیل از او این مسجد برای تدریس و نمازگزاری وی اختصاص داده شد و نام مسجد مزبور به شیخ لطف الله از همین جهت است. سبک معماری این بنا به شیوه اصفهانی است. [۲] جلو خان مسجد با عقب نشستگی از بدنه شرقی میدان آغاز می شود. بعد از عبور از چهار پله به محوطه سردر می رسیم. قسمت پایینی دیوارهای این محوطه با سنگ مرمر زرد پوشیده شده است، سکوهای بزرگ کناری هم از همین نوع سنگ هستند. در ورودی مسجد به صورت دو لنگه است که از چوب چنار یک پارچه ساخته شده اند و پس از گذشت چهارصد سال هنوز پابرجا هستند. در جلوی مسجد حوض ۸ ضلعی زیبایی قرار داشته که در سال های ۱۳۱۶ تا ۱۳۱۸ خ برداشته شده است. در این زمان پوشش کف گنبدخانه از جنس گچ بوده و پنجره های چوبی منصوب در آن روشنایی زیرزمین را تامین می کرده است. [۱]
جهت بنا نسبت به قبله [ویرایش]
یکی از ویژگی های این مسجد چرخش ۴۵ درجه ای است که با محور شمال - جنوب دارد که در اصطلاح، پاشنه نامیده می شود. علت وجودی این چرخش این است که در معماری ایرانی - اسلامی، مساجد به گونه ای طراحی می شوند که کاربر هنگام ورود به شبستان در جهت قبله قرار گیرد، خالق بنا این دوگانگی را، با استفاده از پاشنه حل نموده است. به دلیل این که مسجد در ضلع شرقی میدان واقع است و خواه و ناخواه در ورودی مسجد به سمت مشرق میدان خواهد بود، اگر بنا بود مسجد را نیز به همین جهت میساختند کار جهت یابی از لحاظ قبله مختل میشد. در اینجا با ایجاد یک راهرو که از ابتدای مدخل مسجد به سمت چپ و سپس به سمت راست میچرخد بر این مشکل فائق آمدهاند یعنی اگر چه ساختمان مسجد در مشرق است و از نمای خارجی آن چنین بر میآید که دیوار جبهه آن در جهت شمال به جنوب است لکن در همین . . .