مسجد حکیم

[ویکی فقه] حکیم، مسجد ، از مساجد اواخر دوره صفوی در منطقه قدیمی باب الدشت اصفهان است.
بانی آن حکیم محمد داود ملقب به تقرب خان، پزشک شاه عباس دوم و شاه صفی ، بوده و بدین سبب، مسجد به حکیم شهرت یافته است و چون در محله قدیمی جورجیر، در محل مسجدی از قرن چهارم معروف به مسجد جوءجوء یا جورجیر، که صاحب بن عباد آن را بنا کرده بود، ساخته شد، مسجد جورجیر نیز نامیده شده است.
تاریخ بنا
بنای مسجد، براساس کتیبه سردر شرقی آن، در ۱۰۶۷ آغاز شده و بنابر کتیبه سردر شمالی، در ۱۰۷۳ پایان یافته است. این بنادر ۱۳۱۳ش به شماره ۲۲۳ به ثبت آثار ملی رسید. در ۱۳۱۸ش قسمتی از سردر شمال غربی، یا سردر مسجد دوره دیلمیان ، از زیرخاک نمایان شد و در ۱۳۳۵ش کاهگل آن کاملاً زدوده گردید. این مسجد در دهه سی شمسی و نیز در دهه های اخیر، به همت سازمان میراث فرهنگی ، مرمت شده است.
معماران
براساس کتیبه های مسجد، از معماران این بنا محمدعلی بن استاد علی بیک بنّا اصفهانی، از کارشی کاران آن میرزامحمد کاشی پز، و کتیبه نگار آن خوشنویس نام آور عهد صفوی، محمدرضا امامی، بوده اند. نام خوشنویس دیگری به نام محمدباقر شیرازی نیز در یکی از کتیبه ها دیده می شود.
مقبره های اطراف آن
...

[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از دانشنامه جهان اسلام است
مسجد حکیم از مساجد اواخر دوره صفوی در منطقه قدیمی باب الدشت اصفهان. بانی آن حکیم محمد داود ملقب به تقرب خان، پزشک شاه عباس دوم و شاه صفی بوده و بدین سبب، مسجد به حکیم شهرت یافته است. و چون در محله قدیمی جورجیر، در محل مسجدی از قرن چهارم معروف به مسجد جوءجوء یا جورجیر که صاحب بن عباد آن را بنا کرده بود، ساخته شد. مسجد جورجیر نیز نامیده شده است.
بنای مسجد بر اساس کتیبه سر در شرقی آن در 1067 آغاز شده و بنابر کتیبه سر در شمالی در 1073 پایان یافته است. این بنادر 1313ش به شماره 223 به ثبت آثار ملی رسید. در 1318ش قسمتی از سردر شمال غربی یا سردر مسجد دوره دیلمیان از زیرخاک نمایان شد و در 1335ش کاهگل آن کاملاً زدوده گردید. این مسجد در دهه سی شمسی و نیز در دهه های اخیر به همت سازمان میراث فرهنگی، مرمت شده است.
بر اساس کتیبه های مسجد، از معماران این بنا محمد علی بن استاد علی بیک بنّا اصفهانی، از کارشی کاران آن میرزا محمد کاشی پز و کتیبه نگار آن خوشنویس نام آور عهد صفوی، محمدرضا امامی بوده اند. نام خوشنویس دیگری به نام محمدباقر شیرازی نیز در یکی از کتیبه ها دیده می شود.
در جنوب غربی مسجد مقبره ای معروف به مقبره سادات و مقابلِ درِ شرقی، مقبره محمدابراهیم کلباسی فقیه معروف قرن سیزدهم، وجود دارد که با مقرنسهای گچ بری آراسته شده است. در گذشته در شمال مسجد مقبره حکیم داود بوده است که امروزه در محل آن مغازه ای قرار دارد. این مسجد موقوفات بسیاری دارد که بخشی از آنها از بین رفته و بخشی شامل تعدادی از دکانهای اطراف مسجد و مغازه های بازارهای اصفهان است.
مسجد حکیم با نقشه ای نامنتظم در حدود هشت هزار مترمربع وسعت دارد. این بنا ــ که مانند بسیاری از بناهای دوره صفویه از آجر ساخته شده ــ از نوع مساجد چهار ایوانی است و سه ورودی اصلی دارد. سردر شرقی به شکل پنج ضلعی با دو سکو در دو طرف، کتیبه ای با اشعار فارسی، مقرنس کاری در قوسِ سردر و دو پشت بغل مزین به خط بناییِ کاشی کاری شده است.
سردر غربی با مقرنس گچی ساده در قوس، در انتهای کوچه ای بن بست قرار دارد و به خیابان حکیم راه می یابد و نزدیک به در جورجیر است. سردر شمالی با انواع کاشی کاری و آجرکاری و دو سکو در دو طرف، ایوان کوچکی به عرض مدخل با طراحی زیبا در بالای در ورودی دارد که به حجره ای راه می یابد. در بالای حجره دو پشت بغل و در قوسِ ایوان، مقرنس با پوشش کاشی کاری مَعْقَلی دیده می شود.
مسجد حکیم با صحنی به ابعاد تقریبی 61 متر × 53 متر که در هر ضلع آن ایوانی قرار گرفته، دارای حوض سنگی مستطیل شکل و دو مهتابی (سکو) در دو طرف آن است که در جنوب هر دو مهتابی، جایگاهی به طول 70ر1 متر برای امام جماعت تعبیه شده است.

[ویکی شیعه] مسجد حکیم (اصفهان). مسجد حکیم یا مسجد جورجیر، از مساجد تاریخی و چهارایوانی مربوط به اواخر دوره صفوی در منطقه قدیمی باب الدشت اصفهان. بانی آن، حکیم محمد داود ملقب به تقرب خان، پزشک شاه عباس دوم و شاه صفی بوده است. بنای آن از ۱۰۶۷ تا ۱۰۷۳ به طول انجامیده و دارای مساحتی حدود هشت هزار متر مربع است. مقبره محمد ابراهیم کلباسی در این مسجد قرار دراد.
بانی آن حکیم محمد داود ملقب به تقرب خان، پزشک شاه عباس دوم و شاه صفی بوده و بدین سبب، مسجد به «حکیم» شهرت یافته و چون در محله قدیمی جورجیر، در محل مسجدی از قرن چهارم معروف به مسجد جوءجوء یا جورجیر که صاحب بن عباد آن را بنا کرده بود، ساخته شد، مسجد جورجیر نیز نامیده شده است.
در ۱۳۱۸ش قسمتی از سردر شمال غربی، یا سردر مسجد دوره دیلمیان، از زیر خاک نمایان شد و در ۱۳۳۵ش کاهگل آن کاملاً زدوده گردید. این مسجد در دهه سی شمسی و نیز در دهه های اخیر، به همت سازمان میراث فرهنگی، مرمت شده است.

از مساجد زیبای اصفهان، که در دورۀ صفوی در محل مسجدی قدیمی با نام جورجیر یا جامع رنگرزان، ساخته شد. مسجد جورجیر به دستور ابوالقاسم اسماعیل بن عبّاد (معروف به صاحب بن عبّاد) ( ـ۳۸۵ق)، وزیر دو تن از سلاطین آل بویه، ساخته شد، و تا نیمۀ قرن ۱۱ق بقایای آن باقی مانده بود. براساس کتیبه های مسجد و منابع موجود، حکیم محمد داود اصفهانی ملقب به تقریب خان، طبیب شاه صفی و شاه عباس دوم صفوی، مسجد حکیم را در محل مسجد قدیمی جورجیر بنا کرد. امروزه از مسجد جورجیر فقط سردری باقی مانده، که در ۱۳۱۸ش آشکار شده، و در ۱۳۳۵ش از زیر قشر ضخیم کاهگل خارج گردیده است. مسجد حکیم، بنایی چهارایوانی با صحنی وسیع است، و در میانۀ هریک از اضلاع صحن، ایوانی قرار دارد. دو ایوانِ مرتفع تر و عریض تر شمالی و جنوبی، بر محور قبله تأکید می کنند. گنبدخانه ای در پشت ایوان جبهۀ جنوبی، و دو شبستان با ستون های قطور آجری، در طرفین ایوان قرار دارد. شبستان دیگری نیز در جبهۀ غربی مسجد واقع است. نماهای صحن در پشت بغل ها مزین به کاشی کاری اند، و دو ایوان شمالی و جنوبی با تزیین کاشی بر قاب بندی های روی جرزها شاخص شده اند. اِزارۀ گنبدخانۀ مسجد کاشی کاری شده است، و در داخل گنبد و بخش هایی از دیوارهای آن، تزیینات کاشی معقّلی دیده می شود.