مرجع تقلید

[ویکی فقه] مرجع تقلید، نایب عام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در دوران غیبت است. مرجع تقلید در مذهب فقهی امامیه به مجتهد جامع الشرایطی گفته می شود که توضیح المسائل (رساله عملیه) یا کتاب استفتائات داشته باشد و دارای پیروانی باشد که در فروع دین و احکام فقهی اسلامی از وی پیروی کنند. بنا به عقیده مشهور در میان فقهای شیعه مفتی و مرجع تقلید باید زنده باشد. (شیخ انصاری ادعای اجماع کرده است).
یکی از اموری که در دوران غیبت کبرا اهمیت ویژه ای دارد، تقلید از مجتهد جامع شرایط است. علمای شیعه امامیه می گویند: عمل به تقلید، به دلایل عقلی و نقلی لازم و واجب است. عقل، دستور می دهد که فرد ناآگاه، از دانشمندی آگاه و دانا راه نمایی بجوید و از او تقلید کند.
مرجع تقلید
مرجع تقلید، مجتهدی عادل و وارسته است که قوانین اسلام را بر اساس قرآن، سنت، اجماع و عقل استنباط می کند. سلسله مراجع بزرگ تقلید از رحلت چهارمین نایب ویژه (ابوالحسن علی بن محمد سمری) در سال ۳۲۹ ق به بعد آغاز شد. در این زنجیره، نام محمد بن یعقوب کلینی، محمد بن علی بن بابویه قمی و ابوجعفر محمد بن حسن طوسی، تا امام خمینی که همه از مجتهدان شیعه و مراجع تقلید می باشند، قابل ذکر است.
نجف اشرف مرکز علمی شیعه
نجف اشرف، از زمان شیخ طوسی، مرکز علمی شیعه قرار گرفت و مجتهدان بزرگ بیشتر، آن جا به تحصیل علم پرداختند. به نظر نمی رسد که نهاد مرجع تقلید، تا پیش از زمان شیخ محمدحسن اصفهانی نجفی (م ۱۲۶۶ ق) جنبۀ مرکزیت عام یافته باشد. جانشین بلافصل او شیخ مرتضی انصاری (م ۱۲۸۱ ق) بزرگ ترین مجتهد زمان خود به شمار می رفت.
نمونه ای از مراجع تقلید
...

[ویکی شیعه] مرجع تقلید، مجتهدی است که گروهی از شیعیان در مسائل فقهی بر اساس فتاوای او عمل می کنند و وجوهات شرعی را در اختیار او قرار می دهند. مرجعیت، بالاترین مقام مذهبی در بین شیعیان دوازده امامی است. این مقام، انتصابی نیست و معمولا شیعیان با پرس و جو از روحانیان و عالمان دینی، کسانی را که صاحب این صلاحیت باشند شناسایی می کنند. مهمترین شرط احراز این جایگاه، برتری علمی نسبت به سایر مجتهدان است. پیروان مرجع تقلید نیز مُقَلِّدان او خوانده می شوند. نظریات فقهی مراجع تقلید معمولاً در کتابی با نام رساله توضیح المسائل منتشر می شود.
با توجه به گستره جغرافیایی تشیع، در هر دوره معمولا چندین مجتهد عهده دار این منصب بوده اند و در موارد معدودی، فقط یک نفر در بین اکثریت شیعیان جهان به عنوان مرجع تقلید عام وجود داشته است. این افراد معمولا با عناوین احترام آمیزی همچون آیت الله العظمی و آیت الله نام برده می شوند. بیشترین مراجع تقلید شیعه، ساکن عراق (نجف، کربلا، سامرا) و ایران (قم، مشهد، اصفهان، تهران) بوده اند.
از نامدارترین مراجع تقلید متأخر می توان به محمد حسن نجفی مشهور به صاحب جواهر، شیخ مرتضی انصاری، سید محمد حسن شیرازی (صاحب فتوای تحریم تنباکو)، آخوند خراسانی، سید حسین بروجردی، سید محسن حکیم و سید روح الله خمینی (بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران) اشاره کرد.

اصطلاحی در فقه امامی به معنای مجتهدی که متصدی صدور فتوا می شود و مردم برای ادای تکالیف شرعی براساس فتوای او عمل می کنند. این واژه شاید برگرفته از روایتی از امام حسن عسکری (ع) باشد که در آن پس از ذکر شرایط مجتهد آمده است عوام باید از چنین کسی تقلید کنند. از شرایط مرجع تقلید عدالت و شیعه بودن است. مشهور فقها مرد بودن را هم شرط دانسته اند. زنده بودن و اعلمیت نیز به نظر اکثر فقها شرط است. تعیین اعلم با شهادت دو متخصص عادل ممکن می شود. برخی گفته اند عدالت مورد نظر در مرجع تقلید فراتر از عدالت لازم در امام جماعت یا شاهد است. مهم ترین و مورد اتفاق ترین اختیار مرجع تقلید صدور فتوا و تصرف در وجوهات شرعی است. به نظر غالب فقها وجوهات هر شخص باید به مرجع تقلیدش سپرده شود. تقلید از مجتهد در اصول دین جایز نیست. مرجع تقلید باید در امور کلی حکم دهد نه در جزئیات و مصادیق. به بیان دیگر، تشخیص مصداق و موضوع با مکلّف است نه مرجع تقلید.