مراغه

برای پایش راه های پیوند دهنده میان شهرها ساخته شده است و از این رو باید دارای دژ و برج های نگهبانی برای پایش راه های کهن باشد. خود ماراگ از بن مار و ماریدن ساخته شده است. خواننده گرامی می تواند برای آگاهی بیشتر به کتاب های واژه نامه پارسی پهلوی مک کنزی و یا نایبرگ که البته به زبان انگلیسی هستند و یا واژه نامه های پارسی پهلوی به زبان فارسی مراجعه نماید و درباره درستی سخنم پژوهش کند.

کلمه مراغه در اصل ماراآغا بوده سپس در اثر گذشت زمان به ماراغا و بعد به مراغه تبدیل شده است و از این نظر که از روزگاران قدیم مراغه یکی از مناطق آباد و پرجمعیت آذربایجان بوده و همیشه مورد توجه اشراف و بزرگان و امرا قرا گرفته بود بنابراین بی مناسبت نبود که کلمه و نام شهر مراغه به مکانی اطلاق می شد که در آن مکان اشراف و اعیان و امرا و بزرگان و خوانین نیز بوده است.
امروزه نیز در بین محاورات مردم ترک زبان آذربایجان همچنان ماراغا یا مراغا تلفظ می شود

پستی و بلندی کوهها و ارتفاعات مهم
وجود ارتفاعات در شهرستان مراغه بافت شهر را به دو ناحیه کوهستانی وجلگه ای تبدیل ساخته به طوری که ارتفاعات از شمال شهر به جنوب و از شرق به غرب کم کم کاسته شده تا به سواحل دریاچه ارومیه و جلکه ملکان می رسد که قسمتی از روستاهای بخش مرکزی و عجب شیر در ناحیه کوهستانی و قسمتی در جلگه شهر وافع اند که از مهم ترین کوه های مراغه، کوه مندیل بسر و سرگونی در جنوب شرقی مراغه به ارتفاع 2620 متر و 2169 متر است. و کوه قوزلوجه ( قزلجه ) در قسمت شمال غربی در بخش عجب شیر در ارتفاع 2615 متر و رشته کوه های سهند با ارتفاعات مختلف که بلندترین قلعه آن 3710 متر در شمال مراغه قرار گرفته است که قسمت اعظم آن در سال پوشیده از برف می باشد.
وضعیت آب و هوایی و میزان بارندگی
وجود ارتفاعات بر تغییرات آب و هوای شهرستان تاثیر کرده، آب و هوای شهرستان را معتدل ( متمایل به سردی و نسبتاً نیمه مرطوب ساخته است ) به طوری که هوای قسمت های جلگه و کنار دریاچه ارویمه نسبتاً گرمسیر و در قسمت های کوهستانی معتدل می باشد. حداکثر درجه حرارت در این شهرستان در روزهای گرم تابستان 35 درجه سانتیگراد و حداقل آن در روزهای سرد زمستانی ( 20 - ) درجه سانتیگراد می باشد.
میزان بارندگی: بارش برف در این شهرستان معمولاً از دی ماه شروع و تا اواسط اسفند ماه ادامه دارد که در بعضی از سال ها بارش برف از آذرماه شروع و تا اواسط فروردین ماه مخصوصاً در قسمت های کوهستانی ادامه می یابد که خود بر عوامل آب هوایی منطقه موثر است.
بارش باران های بهاری که در اصطلاح محلی به باران لیسان مشهور است از اواخر فروردین ماه شروع و متوسط سالانه حدود 300 – 1000 میلیمتر می باشد و ایام یخبندان حدود 114 روز در سال است.
وضعیت پوشش گیاهی، جنگل و مرتع
با توجه به جلگه ای و کوهستانی بودن شهرستان قسمت های جلگه ای را کلاً باغات تشکیل داده و بیش از 61/31% از وسعت شهرستان اراضی کشاورزی با پوشش گیاهی است و حدوداً 255000 هکتار از وسعت شهرستان مراتع می باشد. شهرستان مراغه فاقد جنگل بوده لیکن وجود گونه های جنگلی مثل گز به خصوص در بخش عجب شیر بیش از 285 هکتار از مراتع را به صورت بیشه زار پوشش داده و گونه های زالزالک و لیک سرخ در ارتفاعات 2100 به صورت پراکنده ولی با وسعت زیاد مشهود است.
مناطق شهری و روستایی و عشایری و حدود آنها
شهر مراغه از سمت شمال به دهستان سراجوی غربی به روستاهای بخش عجبشیر محدود است و از قسمت جنوب به دهستان قره ناز با روستاهای شهرستان ملکان با یک جاده آسفالته محدود است از سمت شرق به بخش سراجو و شهرستان هشترود محدود است و از قسمت غرب به شهر عجبشیر از طریق جاده مراغه و تبریز محدود است.
وضعیت اشتغال و بیکاری
شهرستان مراغه حدود 5203 نفر بیکار که 3029 نفر در سطح سواد ابتدایی، راهنمایی و متوسطه و 286 نفر در سطح پیش دانشگاهی، عالی و حوزه ای و حدود 96 نفر با سطح سواد غیررسمی و نامشخص و 832 نفر بی سواد بیکاران شهرستان را تشکیل می دهند.
عمده عامل بیکاری عدم وجود کارخانه جات تولیدی و صنعتی بزرگ و کوچک، به لحاظ ضعف مدیریت صنعتی و عدم کاربرد تکنیک های مدیریت تولید مناسب، فقدان موسسات پشتیبانی از صنایع و تولید، عدم اطمینان به بازده سرمایه گذاری با توجه به شرایط بازار و عدم وجود امنیت سرمایه گذاری به لحاظ مشکلات فرهنگی منطقه عامل و عدم وجود فرصت های شغلی می باشد. که حدود 9/1% کل جمعیت شهرستان بی کار بوده که از این رقم 6/2% جمعیت شهری و 0/1% جمعیت روستای بیکار می باشند.
مراکز تاریخی و دیدنی
گنبد سرخ: در قسمت جنوب شهر مراغه جنب قبرستان آقالار به سال 15 شوال 542 هجری بنا شده و با بازسازی جزئی برابر تصویر باقی است. برج مدور ( یا استوانه ای ) : در قسمت شمال شرقی چهار راه بزرگ خیابان خواجه نصیر پشت ساختمان بانک ملی مرکزی در جنب مدرسه به سال رجب 563 هجری بنا شده است. برج استوانه ای شکل ظاهری ساده دارد سقف بالایی آن فرو ریخته که چندی پیش با سقف چوبی و شیروانی پوشانده و بازسازی شده است.
گنبد کبود: در کنار برج مدور به فاصله حدوداً ده متری برج ده پهلوی منشور شکل زیبایی وجود دارد که مردم محل آن را ( قبر مادر هلاکو ) می نامند. برج یا گنبد غفاریه: گنبد غفاریه در قسمت شمال غربی مراغه در کنار رودخانه صافی به شکل مربع آجری در بالای سکوی سنگی و دخمه عمیق استوار است. برج گوی: این برج در محدوده مرکزی شهر واقع بوده که در طول سال های 1316 و 1315 به کلی ویران و منهدم گردیده ( 10 دی 1310 در فهرست آثار تاریخی ثبت شده است. )
رصدخانه: رصدخانه در عهد هلاکو به سال ( 656 ) هجری در پی فتح بغداد بر اثر تقاضا و یا به تشویق حکیم دانشمند بزرگ ایرانی خواجه نصیرالدین طوی در روی یکی از تپه هایغربی بنا شده است و به مرور زمان در سال 740 محل رصدخانه بر اساس نوشته حمدالله مستوفی به یک ویرانی تبدیل شده بود و آثاری از آن مهد علم نجوم وجود نداشته است و در شرایط فعلی در محل رسدخانه برای حفظ آثار و تبدیل به یک موزه نجوم با نصب ( پلون قدیم ) حفظ آثار گردیده است.
7 - مسجد ملارستم 8 - مسجد معزالدین 9 - مسجد جامع 10 - مسجد زنجیرلی بازسازی شده به نام مسجد شهدا است 11 - مسجد شیخ تاج 12 - مسجد آقا محمد تقی 1 . . .