محمدولی میرزا ( ۱۲۰۳ - ۱۲۸۱ هجری قمری ) شاهزاده قاجار و پسر سوم فتحعلی شاه بود.
او مدتی حکومت خراسان و سپس یزد را داشت. او در اواخر عمر در تهران اقامت داشت و به عضویت دارالشوری دولتی درآمده بود.
محمدولی میرزا بعنوان یکی از شاهزادگان پرتلاش فتحعلی شاه شناخته شده است. او در دورانی حاکم خراسان بود که از سویی حکومت فتحعلی شاه در حال تکوین و ثبات بود و از سویی دیگر جنگ های ایران و روس افراد زیادی را برمی انگیخت تا با استفاده از آشفتگی اوضاع به ویژه در منطقه دور از دسترسی چون خراسان سر به شورش بردارند، به ویژه امرای شهرهای مختلف افغانستان که از این موقعیت استفاده زیادی می کردند و بعدها که با حمایت انگلستان با دولت ایران در جنگ بودند، به فرماندهی با تدبیر و قدرت نیاز بود تا آنها را سرکوب کند. اما به هر ترتیب وی نتوانست مدت زیادی در آنجا دوام بیاورد.
از سوی دیگر، تواریخ قاجار، محمدولی میرزا را مردی مجنون و خون ریز دانسته اند که فرمان به قتل پسرش داد. او در عین حال علاقه زیادی به تحصیل داشت و در مشهد علوم ریاضی و نجوم آموخته بود. او همواره تاریخ نگار مخصوص خود را به همراه داشت تا وقایع حکومتش را ثبت کند. دو کتاب «جامع جعفری» و «اشرف التواریخ» که اولی پیرامون تاریخ یزد و دومی دربارهٔ تاریخ خراسان است، به این طریق پدید آمده اند. پنجاه جلد کتابی که علمای یزد به دستور او ترجمه و تألیف کرده اند، نمونه دیگری از علاقه و اهمیتی است که محمدولی میرزا برای علم و تحصیل قائل می شده است. [ ۱]
محمدولی میرزا پسر سوم فتحعلی شاه در روز جمعه اول شوال سال ۱۲۰۳ ق/ ۱۷۸۹ م «۱» در قصبه نوا متولد شد. به نوشته محمد تقی نوری در کتاب اشرف التواریخ، والده آن حضرت، از خاندان کریم و بروجردی تبار و در اصفهان مقیم بود».
در سال ۱۲۱۴ ق/ ۱۷۹۹ م هنگامی که محمدولی میرزا ۱۱ سال داشت از سوی فتحعلی شاه به حکومت سمنان منصوب شد. چنان که پیش از این آمد در سال ۱۲۱۸ ق/ ۱۸۰۳ م هنگامی که فتحعلی شاه برای سرکوبی نادر میرزا افشار به خراسان رفت، محمدولی میرزا را با خود برده و او در همان جا به حکومت خراسان منصوب شد و توانست نادر میرزا را دستگیر و روانه تهران کند.
در آن روزگار خراسان از سوی شمال شرقی و مشرق به آمودریا و سرزمین بلخ، از جنوب به کابل و سیستان، از غرب به عراق عجم و استرآباد محدود می شد. اما محمدولی میرزا نتوانست، منطقه قدرتش را از مشهد، نیشابور، ترشیز، تون، طبس و توابع آن فراتر ببرد و همواره جنوب خراسان در دست افغان ها و برخی قبایل دیگر و مناطق شرق و شمال در دست ازبکان و ترکمانان بود.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفاو مدتی حکومت خراسان و سپس یزد را داشت. او در اواخر عمر در تهران اقامت داشت و به عضویت دارالشوری دولتی درآمده بود.
محمدولی میرزا بعنوان یکی از شاهزادگان پرتلاش فتحعلی شاه شناخته شده است. او در دورانی حاکم خراسان بود که از سویی حکومت فتحعلی شاه در حال تکوین و ثبات بود و از سویی دیگر جنگ های ایران و روس افراد زیادی را برمی انگیخت تا با استفاده از آشفتگی اوضاع به ویژه در منطقه دور از دسترسی چون خراسان سر به شورش بردارند، به ویژه امرای شهرهای مختلف افغانستان که از این موقعیت استفاده زیادی می کردند و بعدها که با حمایت انگلستان با دولت ایران در جنگ بودند، به فرماندهی با تدبیر و قدرت نیاز بود تا آنها را سرکوب کند. اما به هر ترتیب وی نتوانست مدت زیادی در آنجا دوام بیاورد.
از سوی دیگر، تواریخ قاجار، محمدولی میرزا را مردی مجنون و خون ریز دانسته اند که فرمان به قتل پسرش داد. او در عین حال علاقه زیادی به تحصیل داشت و در مشهد علوم ریاضی و نجوم آموخته بود. او همواره تاریخ نگار مخصوص خود را به همراه داشت تا وقایع حکومتش را ثبت کند. دو کتاب «جامع جعفری» و «اشرف التواریخ» که اولی پیرامون تاریخ یزد و دومی دربارهٔ تاریخ خراسان است، به این طریق پدید آمده اند. پنجاه جلد کتابی که علمای یزد به دستور او ترجمه و تألیف کرده اند، نمونه دیگری از علاقه و اهمیتی است که محمدولی میرزا برای علم و تحصیل قائل می شده است. [ ۱]
محمدولی میرزا پسر سوم فتحعلی شاه در روز جمعه اول شوال سال ۱۲۰۳ ق/ ۱۷۸۹ م «۱» در قصبه نوا متولد شد. به نوشته محمد تقی نوری در کتاب اشرف التواریخ، والده آن حضرت، از خاندان کریم و بروجردی تبار و در اصفهان مقیم بود».
در سال ۱۲۱۴ ق/ ۱۷۹۹ م هنگامی که محمدولی میرزا ۱۱ سال داشت از سوی فتحعلی شاه به حکومت سمنان منصوب شد. چنان که پیش از این آمد در سال ۱۲۱۸ ق/ ۱۸۰۳ م هنگامی که فتحعلی شاه برای سرکوبی نادر میرزا افشار به خراسان رفت، محمدولی میرزا را با خود برده و او در همان جا به حکومت خراسان منصوب شد و توانست نادر میرزا را دستگیر و روانه تهران کند.
در آن روزگار خراسان از سوی شمال شرقی و مشرق به آمودریا و سرزمین بلخ، از جنوب به کابل و سیستان، از غرب به عراق عجم و استرآباد محدود می شد. اما محمدولی میرزا نتوانست، منطقه قدرتش را از مشهد، نیشابور، ترشیز، تون، طبس و توابع آن فراتر ببرد و همواره جنوب خراسان در دست افغان ها و برخی قبایل دیگر و مناطق شرق و شمال در دست ازبکان و ترکمانان بود.
wiki: محمدولی میرزا