محمدتقی پسیان

[ویکی فقه] پِسْیان، کلنل محمدتقی خان (۱۳۰۹-۱۳۴۰ق/۱۸۹۲-۱۹۲۱م)، از افسران ژاندرمری در اواخر دوران قاجار و رهبر یک شورش نظامی در خراسان می باشد.
محمدتقی خان پسیان فرزند یاور محمدخان عنایت السلطان، در سال ۱۳۰۹ ق/۱۲۷۱ش در تبریز در خانواده ای ایرانی مهاجر از قفقاز، به دنیا آمد. پدر، عموها و پدربزرگ وی همگی از مقامات نظامی بودند که پس از جنگ ۱۲۴۳ق و انعقاد عهدنامه ترکمنچای و جدا شدن قفقاز از ایران، به زیر بار رعیتی روس نرفته، به تبریز مهاجرت کردند.
← تحصیل
دوره اول زندگی نظامی محمدتقی خان پس از ۵ سال آموزش در مدرسه نظام و یک سال پیش از اتمام مدرسه، از سوی وزارت جنگ به خدمت فراخوانده شد و در ۱۳۲۹ق در سن بیست سالگی با درجه نائب دومی (ستوان دومی) به خدمت ژاندارمری درآمد. نخستین مأموریت او در رژیمان (هنگ) پنجم قزوین، فرماندهی گروهان سیراب در باطالیان (گردان) همدان در ۱۳۳۰ق بود.
← ریاست گروهان همدان
محمدتقی خان در ۲۹ ربیع الآخر ۱۳۳۸ وارد ایران شد و در اول ذیقعده همان سال، وی با سقوط کابینه وثوق الدوله مجدداً به خدمت در ژاندارمری دعوت شد و به درجه کلنلی (سرهنگی) ارتقا یافت. کلنل در زمان دولت مشیرالدوله به ریاست ژاندارمری خراسان منصوب گشت. پس از این انتصاب، دوره دوم حیات محمدتقی خان پسیان آغاز شد و با قیام وی به نقطه اوج رسید و سرانجام با قتل وی در ۱۰ مهر ۱۳۰۰ پایان یافت.مأموریت کلنل محمدتقی خان در خراسان مصادف با مرحله ای از تحولات سیاسی کشور بود که در آن ایران از جنگ های داخلی و خارجی ۱۵ ساله ۳ قدرت همسایه، یعنی روسیه، عثمانی و انگلیس آسوده شده، به سوی نظم و امنیت و ثبات می رفت.با این همه، دولت مرکزی و نیروهای مسلح در نهایت ضعف و سستی به سر می بردند و در همه نقاط ایران ناامنی و پریشانی دیده می شد. اوضاع خراسان همانند دیگر نقاط ایران اسفبار بود و مردم مشهد و خراسان بارها از دولت مرکزی خواستند تا حاکمی مقتدر به این ولایت بفرستد. با ورود قوام السلطنه به خراسان وضعیت ارزاق عمومی، امنیت، عدلیه، صحیه و بلدیه روبه بهبود نهاد. قوام السلطنه خود از جمله بانیان و حامیان سازمان ژاندارمری در ایران بود؛ در این مرحله برای گسترش امنیت، از انتصاب پسیان به فرماندهی ژاندارمری خراسان حمایت می کرد. اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی خراسان که پس از قرارداد ۱۹۱۹م، قوام السلطنه برادر وثوق الدوله والی آن شده بود، با فعالیت حزب دموکرات و روزنامه های مشهد بر ضد قرارداد، مصادره املاک آستان قدس رضوی و بمباران مرقد مقدس امام رضا (علیه السّلام) به دست روس های تزاری در سال ۱۳۳۰ق/ ۱۲۹۱ش که ناشی از قرارداد ۱۹۰۷م و فتنه طالب الحق به شمار می رفت، بسیار آشفته بود.همچنین آزادی خواهان که به علت حبس و تبعید، خواستار تعویض رئیس ژاندارمری بودند با انتصاب کلنل پسیان به موفقیت بزرگی دست یافتند.
← اصلاحات ژاندارمری
...