محمد زمان

فرهنگ اسم ها

اسم: محمد زمان (پسر) (عربی) (مذهبی و قرآنی) (تلفظ: m.-zamān) (فارسی: محمّدزمان) (انگلیسی: mohammad-zaman)
معنی: ترکیب دو اسم محمد و زمان ( ستوده و روزگار )، از نام های مرکب، ا محمّد و زمان
برچسب ها: اسم، اسم با م، اسم پسر، اسم عربی، اسم مذهبی و قرآنی

دانشنامه آزاد فارسی

محمّد زمان (قم ح ۱۰۴۹ـ ح ۱۱۲۰ق)
قربانی حضرت اسماعیل به دست ابراهیم خلیل الله، اثر محمدزمان
(نام کامل: محمد زمان بن حاج یوسف قمی) نقاش، تصویرساز و قلمدان نگار ایرانی. هنرمندی نوآور و پیشتاز بود، که در تاریخ نقاشی ایران تحول ایجاد کرد. با تلفیق اسلوب اروپایی و عناصر نقاشی سنتّی ایرانی، به شیوه ای جدید در طبیعت پردازی دست یافت: خلق نوعی ژرفانمایی در کنار فضاهای نقاشی ایرانی. در قم و سپس در اصفهان، احتمالاً نزد استادانی همچون شیخ عباسی و معین مصوّر، هنر آموخت. پدرش، حاج یوسف قمی، از خانواده ای هنرپرور و هنردوست بود. محمدزمان در زمان سه پادشاه صفوی ـ شاه عباس دوم، شاه سلیمان، و شاه سلطان حسین ـ می زیست و آثار خود را با رقم های «صاحب الزمان»، «محمدزمان»، و یا «زمان» امضا می کرد. دو فرزندش، محمدعلی و محمدیوسف، نیز همچون پدر به نقاشی روآوردند و از دستاوردهای وی بسیار بهره بردند. دربارۀ زندگی محمدزمان، روایت های مختلفی نقل شده است، برخی نوشته اند که از زمان شاه عباس دوم و به فرمان او برای آموزش هنر به ایتالیا فرستاده شد و در آن جا علاوه بر آشنایی با فرهنگ و هنر اروپا، تحت تأثیر مسیحیت قرار گرفت و دین خود را نیز تغییر داد و بر خود نام پائولو گذاشت؛ اما در بازگشت به ایران از بیم شاه به دربار گورکانی هند پناه برد، و پس از مدتی به ایران آمد و در دربار به هنرآفرینی پرداخت (در حال حاضر این گمان تقریباً مردود شمرده شده است). براساس نوشته های کریم زاده تبریزی، محقّق و هنرشناس ایرانی، محمدزمان هرگز به ایتالیا نرفت و مسیحی نشد؛ بلکه در دربار شاه عباس دوم در اصفهان، نزد شماری از نقاشان اروپایی ازجمله آنژل، فیلیپ، لوکارد، جان لوکاس هلت، و جوست لامپ، با هنر غربی و به ویژه اصول ژرف نمایی آشنا شد، و با نسخه برداری از روی باسمه ها و آثار دینی و مسیحی، و برخی از آثار هنری که در آن زمان به دربار راه داشتند، به شیوۀ خاص خود دست یافت. آثار محمدزمان برداشتی ناقص و سطحی از آثار هنرمندان دوران رنسانس است که در کنار برخی عوامل ایرانی و هندی تجلّی یافته اند. در نقاشی های او، علم اصولی هندسۀ مناظر و مرایا، سایه و نورپردازی، و ارتباط اصولی حاکم بین فرم و فضا، به سانِ نقاشی های رنسانسی دیده نمی شود. پوشش زمین، و ترسیم پیکره ها، چهره ها، و حتی حیوانات و گیاهان، با نگارگری گورکانی قرابت بسیار دارد. در حقیقت آثار محمدزمان تلفیقی است از نظام زیبایی شناسی مکتب اصفهان، با عوامل و عناصر غیرایرانی. محمّدزمان سنتّی را پدید آورد که با اسلوب نگارگری پیشین مغایرت داشت، و از این رو، دستاوردهایش تحولی جدید در نقاشی ایران محسوب می شود. محمّدزمان به قلمدان نگاری هم پرداخت، و از نخستین نقاشانی بود که نقش گل و مرغ را در هنرآفرید، و در آن بسیار مهارت داشت. به تصویر درآوردن درختان تنومند، ابرهای پنبه ای، تپّه های سنگی و درختان شکسته، از مشخصات نقاشی های اوست. از او آثار بسیاری برجا مانده است، که ازجمله عبارت اند از خودکشی فرهاد (۱۰۸۷ق)؛ معاشقۀ خسرو و کنیزک (۱۰۸۷ق)، تصاویری از خمسۀ طهماسبی (۱۰۸۶ق، کتابخانۀ بریتانیا)، سه مجلس مصوّر از شاهنامه، شامل رزم سام، رستم با لباس جنگ، و دیدار سیاوش (۱۱۰۷ق، موزۀ متروپولیتن نیویورک)، نزول روح القدس بر مسیح (۱۰۹۴ق موزۀ ارمیتاژ، سن پترزبورگ)، استحمام پادشاه در حمام (۱۰۸۸ق)، و چندین قلمدان نگاری، ازجمله تصویر شکارچیان (۱۱۰۹ق) و سوارکاران (۱۱۱۰ق).

پیشنهاد کاربران

بپرس