محمدحسن خان قاجار

محمدحسن خان از تیره اسکندرلو شاخه قوانلو بود و پس از پدر ریاست شاخه اشاغی باش قاجار را که در استرآباد ( گرگان امروزی ) ساکن بودند بر عهده گرفت و در اواخر شاهنشاهی نادرشاه به یاری ترکمانان ساکن در شمال مرزهای ایران سر به شورش برداشت ولی با شکست شورش ترکمانان از سپاه اعزامی نادر محمدحسن خان موفق شد با حیله از اسارت سپاه اعزامی بگریزد و نادرشاه علی رغم تلاش هایی که کرد بر وی دست نیافت. با مرگ نادرشاه، در خراسان، علیقلی خان افشار، برادرزاده نادر بسیاری از اولاد و خانواده نادر را قتل عام کرد و خود را عادلشاه نامید. وی که مردی خونریز و عیاش بود، محمدحسن خان قاجار را شکست داد و پسرش آقامحمد خان را مقطوع النسل کرد. در پی برکناری شاهرخ شاه نوه نادرشاه افشار و به قدرت رساندن شاه سلیمان دوم صفوی به کمک برخی از ایلات ترک زبان و به دست برخی از بازماندگان خاندان صفوی، محمدحسن خان به سمت ایشیک آقاسی گری و بیگلربیگی گری استرآباد گماشته شد. اندکی پس از برکناری شاه سلیمان دوم سه تن از سرداران ( علیمردان خان بختیاری، ابوالفتح خان بختیاری و کریم خان زند ) در اصفهان شاه اسماعیل سوم صفوی را به عنوان شاهی رساندند. در پی درگیری میان این سه سردار، کریم خان توانست قدرت را به دست بگیرد و وکیل الدولهٔ شاه شود. او به همراه شاه اسماعیل سوم عازم جنگ با محمدحسن خان شد و استرآباد را محاصره نمود. محمدحسن خان توانست کریم خان را شکست داده، به تهران بگریزاند و شاه اسماعیل سوم نیز به محمدحسن خان پناه برد و او را وکیل الدولهٔ خود نمود.
محمدحسن خان توانست دیگر سرداران را شکست دهد. آزاد خان افغان را که بر اصفهان حکومت می کرد فراری داد، و بار دیگر کریم خان زند را شکست داد و اصفهان را متصرف شد. وی برای تأمین آذوقهٔ سپاه خود، به تاراج مردم پرداخت و به قول رستم الحکما نویسندهٔ رستم التواریخ از شدت ظلم خان قاجار فریاد دادخواهی ستمدیدگان به سما می رسید.