[ویکی فقه] بَخْت ْ خان ، محمد (مق ۱۲۷۵ق /۱۸۵۹م )، یکی از رهبران اصلی «شورش بزرگ نظامی » هندیان بر ضد بریتانیا در ۱۲۷۴ق /۱۸۵۸م بود.
او در حدود سال ۱۲۱۲ق /۱۷۹۷م در سلطان پورِ اَوَده زاده شد. پدرش عبدالله خان از بازماندگان غلام قادر روهیله بود که به واسطه ازدواج با شاه زاده ای از فرمانروایان مخلوع اوده ، به خانواده سلطنتی وابسته شده بود. بخت خان در حدود سال ۱۲۳۳ق /۱۸۱۸م با درجه «صوبه دار» وارد توپخانه تیپ بریلی شد و تا حدود سال ۱۲۷۳ق / ۱۸۵۷م در این سمت باقی ماند. وی در نخستین جنگ جلال آباد (۱۲۵۴- ۱۲۵۸ق /۱۸۳۸-۱۸۴۲م ) شرکت داشت و شایستگی او در این جنگ ، افتخارات و نشان های بسیاری را برای توپخانه تحت فرمانش به ارمغان آورد.
اوج شهرت بخت خان
اوج شهرت بخت خان هنگامی بود که وی در ۱۲۷۴ق فرماندهی سپاهیان معترض هندی برضد تسلط انگلیسی ها را برعهده گرفت . گسترش دامنه قیام و پیروزی های مورد نظر مبارزان ، نیاز به رهبرانی فعال داشت و به همین دلیل ، وقتی سپاهیان بریلی به فرماندهی بخت خان وارد دهلی شدند و او - به عنوان رهبر برجسته نظامی که به خانواده سلطنتی نیز منتسب بود - از بهادرشاه دوم خواست که فرماندهی کل سپاهیان هند را به او دهد، با تقاضایش به گونه ای موافقت شد و وی عملاً با وجود میرزا مغول که رسماً فرماندهی کل را در دست داشت ، رشته امور را در اختیار گرفت و با عنوان «صاحب عالم بهادر» تصمیمات نهایی را اتخاذ می کرد. رقابت میان میرزا مغول و بخت خان و شکوه های آنان در گزارش های بر جای مانده از آن دوران منعکس شده است .
موقعیت بخت خان در دربار
بخت خان به خوبی ارتش دهلی را سازمان دهی کرد و بر قدرت و مهارت افراد آن افزود. شایستگی او در این کار، به رغم نارضایی بهادرشاه از برخی رفتارهایش ، موجب شد تا وی همچنان در زمره افراد نزدیک به او باقی بماند و افکار آزادی خواهانه اش نیز در تصمیم گیری های بهادرشاه تاثیر گذارد. نفوذ و موقعیت بخت خان در دربار به گونه ای بود که تصمیمات شورای ۱۰ نفره دربار که وظیفه کنترل شهر و عملیات نظامی را برعهده داشتند، تنها پس از تایید بهادرشاه و بخت خان رسمیت می یافت و به اجرا در می آمد. در این زمان ، بخت خان مسئولیت حفاظت از دهلی را هم برعهده داشت و از اقدامات او در این شهر، حذف مالیات بر کالاهای مصرفی عادی و صدور دستور ممنوعیت کشتن گاو بود. این دستور موجب شد تا رهبر هندوها نیز به حمایت از این قیام برخیزد و رهبری نمادین بهادرشاه را در این مبارزه بپذیرد.
بخت خان در لکهنو
...
او در حدود سال ۱۲۱۲ق /۱۷۹۷م در سلطان پورِ اَوَده زاده شد. پدرش عبدالله خان از بازماندگان غلام قادر روهیله بود که به واسطه ازدواج با شاه زاده ای از فرمانروایان مخلوع اوده ، به خانواده سلطنتی وابسته شده بود. بخت خان در حدود سال ۱۲۳۳ق /۱۸۱۸م با درجه «صوبه دار» وارد توپخانه تیپ بریلی شد و تا حدود سال ۱۲۷۳ق / ۱۸۵۷م در این سمت باقی ماند. وی در نخستین جنگ جلال آباد (۱۲۵۴- ۱۲۵۸ق /۱۸۳۸-۱۸۴۲م ) شرکت داشت و شایستگی او در این جنگ ، افتخارات و نشان های بسیاری را برای توپخانه تحت فرمانش به ارمغان آورد.
اوج شهرت بخت خان
اوج شهرت بخت خان هنگامی بود که وی در ۱۲۷۴ق فرماندهی سپاهیان معترض هندی برضد تسلط انگلیسی ها را برعهده گرفت . گسترش دامنه قیام و پیروزی های مورد نظر مبارزان ، نیاز به رهبرانی فعال داشت و به همین دلیل ، وقتی سپاهیان بریلی به فرماندهی بخت خان وارد دهلی شدند و او - به عنوان رهبر برجسته نظامی که به خانواده سلطنتی نیز منتسب بود - از بهادرشاه دوم خواست که فرماندهی کل سپاهیان هند را به او دهد، با تقاضایش به گونه ای موافقت شد و وی عملاً با وجود میرزا مغول که رسماً فرماندهی کل را در دست داشت ، رشته امور را در اختیار گرفت و با عنوان «صاحب عالم بهادر» تصمیمات نهایی را اتخاذ می کرد. رقابت میان میرزا مغول و بخت خان و شکوه های آنان در گزارش های بر جای مانده از آن دوران منعکس شده است .
موقعیت بخت خان در دربار
بخت خان به خوبی ارتش دهلی را سازمان دهی کرد و بر قدرت و مهارت افراد آن افزود. شایستگی او در این کار، به رغم نارضایی بهادرشاه از برخی رفتارهایش ، موجب شد تا وی همچنان در زمره افراد نزدیک به او باقی بماند و افکار آزادی خواهانه اش نیز در تصمیم گیری های بهادرشاه تاثیر گذارد. نفوذ و موقعیت بخت خان در دربار به گونه ای بود که تصمیمات شورای ۱۰ نفره دربار که وظیفه کنترل شهر و عملیات نظامی را برعهده داشتند، تنها پس از تایید بهادرشاه و بخت خان رسمیت می یافت و به اجرا در می آمد. در این زمان ، بخت خان مسئولیت حفاظت از دهلی را هم برعهده داشت و از اقدامات او در این شهر، حذف مالیات بر کالاهای مصرفی عادی و صدور دستور ممنوعیت کشتن گاو بود. این دستور موجب شد تا رهبر هندوها نیز به حمایت از این قیام برخیزد و رهبری نمادین بهادرشاه را در این مبارزه بپذیرد.
بخت خان در لکهنو
...
wikifeqh: محمد_بخت_خان