محتوای سوره بینه

[ویکی فقه] سوره بیّنه، نود و هشتمین سوره قرآن کریم است.
این سوره مدنی است. برخی آن را مکی دانسته اند ؛ ولی همه روایات ترتیب نزول و نیز روایتی از ابوخیثمه بدری که می گوید:پس از نزول سوره بینه رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) به ابی بن کعب انصاری فرمود که مأمور شده ام تا این سوره را بر تو تلاوت کنم، مدنی بودن سوره را تأیید می کند. مؤید دیگر مدنی بودن سوره مضمون آن است که دربردارنده توبیخ اهل کتاب است. سوره بیّنه نود و هشتمین سوره در ترتیب مصحف و صدمین سوره در ترتیب نزول است که پس از سوره طلاق و پیش از حشر نازل شده است و چون سوره حشر در ربیع الاول سال چهارم هجری در جریان غزوه بنی نضیر نازل شده است بنابراین می بایست سوره بینه در اواخر سال سوم یا اوائل سال چهارم نازل شده باشد. این سوره دارای ۸ آیه و ۹۴ کلمه است. قاریان بصره برخلاف دیگر قاریان بر «مُخلِصینَ لَهُ الدّین» وقف و آن را آیه ای مستقل و در نتیجه شمار آیات سوره را ۹ آیه دانسته اند.
نا م ها
نام مشهور آن «بیّنه» (به معنای دلیل آشکار) است که از واژه «اَلبیِّنه» در آیات اول و چهارم سوره گرفته شده است. در منابع کهن و روایات از آن به سوره «لَم یَکُن» و «لَم یَکُنِ الَّذینَ کَفَروا» یاد شده و ابی بن کعب در مصحفش آن را سوره «اَهلِ الکِتبِ» نامیده بود. «قیّمه» ، «بریّه» ، «منفکّین» و «انفکاک» نیز نامهای دیگر این سوره است. در الاتقان و تفسیر روح المعانی « قیامت » نیز از نامهای این سوره شمرده شده است که به دلیل شباهت رسم الخط آن با قیّمه با صرف نظر از حرکات (قِیمَه قَیِّمه) به نظر می رسد تصحیف «قیّمه» باشد. شاهد این نظر آن که در این دو منبع از نام «قیّمه» با وجود شهرتش یاد نشده است. همه این نامها برگرفته از واژه هایی است که در این سوره به کار رفته است.
محتوا
سوره بیّنه چهاردهمین سوره ای است که در مدینه در اواخر سال سوم یا اوائل سال چهارم هجری قبل از غزوه بنی نضیر در حالی نازل شد که دشمنی و کینه توزی یهود بر ضدّ اسلام به اوج خود رسیده بود. این سوره که رسالت پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) را جهانی و برای همه مردم معرفی می کند در بخش اول می گوید: اهل کتاب و مشرکان قبل از اسلام ادّعا می کردند که ما از آیین خود دست برنمی داریم تا دلیل روشن و پیامبری از جانب خدا برای ما بیاید که صحیفه های پاک دربردارنده موضوعات و مطالب محکم و پابرجا را بر ما تلاوت کند؛ ولی پس از ظهور اسلام و آمدن بینه و پیامبر الهی در آن اختلاف کردند و از سخن خود سرباز زدند و جز گروهی اندک به رویارویی و ستیز با آن برخاستند، در حالی که در آیین جدید فقط به عبادت خالصانه پروردگار ، دوری از شرک ، برپا داشتن نماز و دادن زکات که اصول ثابت همه ادیان الهی است فرمان داده شده بود. در بخش دوم جزای دو گروه مؤمنان و کافران را بیان می کند و می گوید: کافران از اهل کتاب و مشرکان همواره در آتش دوزخ می مانند و آنان بدترین مخلوقات اند؛ ولی آنان که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده اند بهترین مخلوقات اند و پاداش آن ها بهشت جاویدان است. هم خدا از آنان خشنود است و هم آن ها از خدا خشنودند. در روایات متعددی که امیرمؤمنان ، علی (علیه السلام)، ابن عباس ، جابر بن عبدالله ، ابوسعید و ابوبرزه از پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) نقل کرده اند خیرالبریه به علی و شیعیانش تفسیر شده است. جابر می گوید: در حضور رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) بودیم که علی (علیه السلام) به سوی ما آمد و آن حضرت با دیدنش فرمودند: سوگند به کسی که جانم در دست اوست این مرد و شیعیانش در قیامت از رستگاران اند و آیه «اِنَّ الَّذینَ ءامَنوا وعَمِلُوا الصّلِحتِ اُولئِکَ هُم خَیرُ البَریَّه» نازل شد، از این رو اصحاب پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) با آمدن علی (علیه السلام) می گفتند:«خیر البریّه» آمد. در روایت دیگری رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) به علی (علیه السلام) فرمودند:ای علی! تو و شیعیانت خیرالبریّه اید و وعده گاه من و تو کنار حوض کوثر است. در روایتی از ابن عباس خیر البریّه به علی (علیه السلام) و اهل بیتش تفسیر شده است. روایاتی به این مضمون نیز از امامان اهل بیت (علیهم السلام) گزارش شده است.
فضیلت
...