محاصره قسطنطنیه

محاصره قسطنطنیه (۱۲۰۳). محاصره قسطنطنیه ( انگلیسی: Siege of Constantinople ) محاصره صلیبی پایتخت امپراتوری بیزانس، قسطنطنیه که در حمایت ایزاک دوم و پسرش آلکسیوس چهارم صورت گرفت که به عنوان دستاورد اصلی صلیبیون در جنگ صلیبی چهارم محسوب می شد.
۱ ژانویه سال ۱۲۰۳، از جانب آلکسیوس آنجلیوس، نمایندگان فیلیپ سوابی، امپراتور مقدس روم و همسر ایرنه آنجلینا خواهر آلکسیوس آنجلیوس، وارد زادار شدند. آن ها پس از بازگویی داستان کودتای آلکسیوس سوم، از صلیبیون تقاضا کردند که به کمک شاهزاده بیزانس روند و وی را در رسیدن به تخت حکومت یاری رسانند. آلکسیوس آنجلیوس نیز قول داده بود که در قبال این خدمت و کمک، کلیسای یونان را تحت فرمان کلیسای روم قرار دهد، با ارتشی بالغ بر ۱۰ هزار نفر به جنگ صلیبیی ملحق شود، به طور ثابت ۵۰۰ شوالیه را در سرزمین مقدس نگه دارد و ۲۰۰ هزار مارک نقره به صلیبیون بپردازد. این پیشنهاد در نظر صلیبیون جذاب بود، زیرا قرارداد حمل و نقل نیروهای صلیبی با ونیزی ها در ماه ژوئن به پایان می رسید و آن ها هنوز بدهی اولین سال خود را پرداخت نکرده بودند. اگر آن ها به آلکسیوس کمک می کردند، بر مسند فرمانروایی خود بنشیند، عمل جوانمردانه و صحیحی انجام می دادند و به این ترتیب هم از فقر نجات پیدا می کردند و هم سپاه صلیبی را برای مأموریتش در شرق تقویت می کردند. برخلاف تمام جذابیتی که این پیشنهاد داشت، اکثر نیروهای صلیبی میلی به پذیرش آن نداشتند؛ چرا که آن ها تازه برای حمله زادار مورد بخشایش قرار گرفته بودند و نمی خواستند دوباره خشم پاپ را برانگیزند. سپاه تا همین جا نیز خیلی تأخیر کرده بود و اکثر آن ها از انتظار بیش از این خسته شده بودند. [ ۵] [ ۶] [ ۷]
بونیفاس مونفروا، بالدوین فلاندرز، لوییز بلوایی و هوگ سن پل، بدون حمایت سربازان عادی ارتش، قراردادی امضا کردند که طبق آن صلیبیون متعهد می شدند که آنجلیوس را در تلاش برای سلطنت بیزانس یاری کنند. این تصمیم گیری با مخالفت شدیدی روبه رو شد. صدها نفر با خشم از ارتش خارج شدند و راه خود را به سوی سرزمین مقدس در پیش گرفتند. صدها نفر دیگر به کلی از مبارزه دست شستند و به سرزمین خود بازگشتند و آن هایی که باقی مانده بودند، به هیچ وجه با یکدیگر متحد، یکپارچه و هماهنگ نبودند. اگرچه سربازان عادی سرانجام به تغییر مسیر به سوی قسطنطنیه رضایت دادند، اما اصرار داشتند که فقط مدت کوتاهی در آنجا بمانند و بعد با سرعت تمام به سوی شرق مدیترانه حرکت کنند. [ ۸] [ ۹] [ ۱۰]

محاصره قسطنطنیه (۶۷۴ ۶۷۸). محاصره اول قسطنطنیه، جنگی است که بین سپاه اسلام و بیزانس درگرفت و در اقتصاد و اوضاع سیاسی هر دو کشور تأثیرات زیادی گذاشت. در نهایت سپاه اسلام موفق به فتح قسطنطنیه نشد و صدمات بسیاری از لحاظ نیروی انسانی و تجهیزات نظامی متحمل شد.
پس از جنگ روابط بین اسلام و بیزانس شکل جدیدی به خود گرفت و مسلمانان مانع از بازپس گیری مواضع بیزانس در مصر و شام شدند و بیزانس به آسیای صغیر عقب نشینی کرد ولی هر دو برای تصرف این مناطق مهم تلاش می کردند. [ ۱]
معاویه اولین خلیفه اموی پس از جنگ های داخلی به قدرت رسید، او برنامه ریزی های بسیار در جهت فتح قسطنطنیه پایتخت امپراتوری بیزانس انجام داد:
• نظام تهاجمی :در این راستا حملات منظمی در تابستان و زمستان به آسیای صغیر انجام می گرفت و رهبران آن سپاه های اعزامی افراد قدرتمندی بودند و هدفشان فتح قلعه ها و دژهای کوهستانی بیزانس و داخل شدن به سرزمین آنان بود، اکثر جنگ ها دریایی صورت می گرفت، به همین جهت معاویه دستور ایجاد نیروی دریایی قدرتمندی داد؛ و ناوگان های دریایی ساختند و فرماندهی آنها را به ناخدایان عرب از قبیله بنی ازد غسانی سپرده شد. سپس جنگجویان مسلمان آماده جنگ به دریای مدیترانه اعزام شدند. [ ۲]
• نظام دفاعی: معاویه در مناطق مرزی و سواحل قلمرو اسلام حمایت هایی انجام داد از جمله ایجاد پایگاه های دائمی و اسکان مردم و تشویق آنان از طریق زمین های زراعتی ( اقطاع ) و در شهرهای ساحلی سنگربندی برای دفاع از شهر در مقابل حملات نیرو دریایی بیزانس انجام داد. [ ۲]
اولین محاصره قسطنطنیه توسط اعراب در سال های ۶۷۸_۶۷۴ بوده است. حمله مسلمانان با برنامه ریزی بوده و آنان نیروهای خود را در پایگاه های امتداد سواحل آسیای صغیر اسکان دادند و سپس به محاصره قسطنطنیه پرداختند. [ ۳] در ابتدا مسلمانان به رهبری معاویه جزیره قبرس را فتح کردند و این محل به عنوان پایگاه برای محاصره لازم بود. معاویه از راه خشکی لشکرکشی را آغاز کرد و این سپاه به فرماندهی فضالة بن عبدالله انصاری تا خلقیدونه پیش رفتند و زمستان را در خاک بیزانس گذراندند. سفیان بن عوف با سپاهی به کمک او آمد. معاویه لشکری به رهبری یزید برای تکمیل محاصره فرستاد و به همراه جمعی از صحابه از جمله ابو ایوب انصاری که در پایین حصار قسطنطنیه دفن شد. [ ۳] نیروی دریایی اسلام با فتح جزیره های کوس و خیوس محاصره دریایی را کامل کردند، جناده بن ابی امیه پس از فتح جزیره ارواد به محاصره قسطنطنیه رسید ولی پیروزی چشم گیری بدست نیاورد و امپراتور کنستانتین چهارم توانست با آتش یونانی محاصره را بشکند و اعراب مجبور به عقب نشینی شدند. [ ۳]

محاصره قسطنطنیه (۷۱۷ ۷۱۸). محاصره دوم قسطنطنیه نبردی است که در زمان خلافت سلیمان بن عبدالملک و برای گرفتن قسطنطنیه پایتخت روم اتفاق افتاد. مسلمانان در سال ۷۱۵/۹۶ دژ حدید را فتح کردند بعد از آن خلیفه، برادرش مسلمه که از باهوش ترین فرماندهان نظامی بود و در نبرد با رومیان تجربه داشت را به فرماندهی سپاه منصوب کرد. [ ۱] خلیفه نیرویی ۱۲۰هزارنفری از مردم شام و جزیره موصل ۲۶۵۰ قایق را در اختیار مسلمه گذاشت تا وارد قسطنطنیه شود. سپاه مسلمانان بعد از اینکه مناطق مرزی را طی کردند به مرزهای آناتولی رسیدند بعد با همکاری لیوالایسوری مرزهای آناتولی را بدون هیچ مقاومتی درنوردیدند که بعد از آن منطقه آسیای صغیر به رویشان گشوده شد. [ ۲] اما در زمانی که مسلمانان به این فتوحات رسیده بودند تحولاتی در روم اتفاق افتاد و لیوالایسوری قرارداد صلحش را انکار کرد و سپاه اسلامی که در این زمان به دریای اژه نزدیک بود و به شهرهای ساردیس و برجاموس مسلط بود بعد از عبور از کناره اروپا توانست قسطنطنیه را از سوی خشکی محاصره کند و با عبور ناوگان اسلامی از دریای مرمره توانست شهر را از سوی دریا هم محاصره کند. [ ۲] مسلمه قصد داشت شهر را به زور و با منجنیق تصرف کند و ما با وجود طوفان و تدابیر و تجربه مهندسان رومی اوضاع آشفته شد. [ ۲] با فرارسیدن سرما باعث کندی کمک به مسلمانان شد و بلغارها هم به همراهی لیوی به مسلمانان حمله کردند و رومی ها با آتش بارهای یونانی خسارت زیادی به کشتی های مسلمانان زدند و همه اینها باعث شد سپاه اسلامی از محاصره جبهه شمالی پایتخت روم ناتوان شود. [ ۳] پایان یافتن آذوقه و طولانی شدن محاصره و مرگ سلیمان و به خلافت رسیدن عمر بن عبدالعزیز که تمایل به پیگیری فتوحات نداشت مسلمانان را به تنگنا انداخت و باعث شد از محاصره دست بردارند و به شام بازگردند واین آخرین تهاجم عرب برای فتح قسطنطنیه بود. [ ۴]

محاصره قسطنطنیه (۸۶۰). محاصرهٔ قسطنطنیه در سال ۸۶۰ میلادی یک حملهٔ عمدهٔ نظامی توسط دریانوردان روس بود که در پی آن به امپراتوری بیزانس و اروپای غربی رفته بودند. علت محاصره کردن پایتخت بیزانس، ساخت قلعهٔ سارکل توسط مهندسین بیزانسی بود که از خزرها در برابر روس ها دفاع می کرد.
منابع بیزانسی از حمله به قسطنطنیه در زمانی می دهند که بیزانس با عرب ها می جنگید و قادر به مقابله با روس ها نبودند. پس از غارت حومهٔ بیزانس مهاجمین عقب نشینی کردند.