مجموعه فتاوی ابن بابویه

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] مجموعة فتاوی ابن بابویه (کتاب). کتاب مجموعه فتاوای ابن بابویه در بردارندۀ فتاوای علی بن حسین بن بابویه قمی ( م ۳۲۹ ق) در اکثر ابواب فقهی است که توسط عالم بزرگوار حاج شیخ عبد الرحیم بروجردی از مختلف الشیعة علامۀ حلّی و کتاب های شیخ صدوق گردآوری شده است و به پاورقی ها و تصحیح عالمانه و دقیق آیة الله شیخ علی پناه اشتهاردی مزین شده است.
علی بن بابویه قمی، پدر شیخ محمد بن علی بن بابویه ، معروف به شیخ صدوق است که در نزدیکی شهر ری مدفون است. پسر محدث است و پدر فقیه و صاحب فتوا ، معمولا از این پدر و پسر، به عنوان« صدوقین » یاد می شوند. او یکی از فقهای نامدار و یکی از اصحاب فتوی و اجتهاد ، و در عصر خویش رئیس فقها و محدثین و پیشوای مردم قم بوده است. شیعیان در امور دینی به او مراجعاتی داشته اند و فتوایش نزد همگان نافذ و محترم بوده است. در بیان عظمت علمی و منزلت قدس و تقوای او، همین بس است که فقهای ما در مواردی که حدیثی از اهل بیت عصمت و طهارت( ع) نرسیده باشد، و از او فتوایی در آن زمینه وجود داشته باشد، فتاوای او را به علت نزدیک بودن به عهد امامت و عصر معصوم( ع)، به منزله حدیث تلقی می کردند و فتوای او را نشانی از وجود حدیث در آن زمینه قلمداد می نمودند. چنانکه« شهید اول » در کتاب« ذکری» با این تعبیر بیان فرموده اند:« اصحاب ما، دستور العمل خود را از رساله علی بن بابویه می گرفتند، هنگامی که دسترسی به نص روایت نداشتند، چون اعتماد و اطمینان کاملی به او داشتند.» ابن ندیم، کتابشناس و مورخ معروف در فهرست خود می نویسد:« ابن بابویه، علی بن موسی قمی ، یکی از فقها و یکی از موثقین شیعه می باشد. با خط پسرش ابو جعفر محمد بن علی پشت کتابی خواندم که به یکی اجازه داده بود کتابهای پدرش را روایت کند و تعداد آنها حدود ۲۰۰ جلد می باشد، ولی او تصریح نموده بود که تالیفات خودم ۱۸ کتاب می باشد.» او مورد عنایت خاصه حضرت امام زمان( عجل الله تعالی فرجه الشریف) واقع شده است و نامه ای از سوی آن بزرگوار توسط حسین بن روح نوبختی به او رسیده است. شیخ نجاشی در کتاب رجال خود در این باره می نویسد:« ابو الحسن علی بن الحسین بن موسی بن بابویه قمی، شیخ بزرگ و پیشوای قمی ها در روزگار خویش، فقیه و مورد وثوق آنان، به عراق آمد و با ابو القاسم حسین بن روح ( رحمه الله) ملاقات نمود و از او مسائلی را پرسید. سپس با او مکاتبه نمود و این مکاتبات توسط علی بن جعفر بن اسود انجام می پذیرفت. در یکی از این مکاتبات از او می طلبد که نامه ای را به محضر صاحب امر( عج) برساند که در آن نامه درخواست دعائی درباره فرزند صورت گرفته بود، پس در پاسخ او چنین آمد که:« ما از خداوند متعال درخواست نمودیم که فرزندی به تو عنایت فرماید و به زودی دو فرزند ذکور نیکوکار و خیر نصیب تو خواهد شد...» پس از آن مکاتبه بود که ابو جعفر و ابو عبد الله از یک همسر ام ولدی متولد گردیدند. از ابو عبد الله حسین بن عبید الله آمده است که می گفت:« از ابا جعفر می شنیدم که بارها می گفت:« من با دعای صاحب امر و امام زمان( عج) به دنیا آمده ام» و به این عنایت افتخار می نمود.»

[ویکی نور] حاج شیخ عبدالرحیم بن محمد حسین بروجردی.
این کتاب در بردارندۀ فتاوای علی بن حسین بن بابویه قمی (م 329 ق) در اکثر ابواب فقهی است که توسط عالم بزرگوار حاج شیخ عبدالرحیم بروجردی از مختلف الشیعة علامۀ حلّی و کتاب های شیخ صدوق گردآوری شده است و به پاورقی ها و تصحیح عالمانه و دقیق آیت الله شیخ علی پناه اشتهاردی مزین شده است.
از قدیمی ترین فقهایی که نظریات آنان در کتب فقهی ذکر شده است، علی بن حسین بن بابویه، حسن بن ابی عقیل و ابن جنید هستند.
در دورۀ اولیۀ فقه صاحبان فتوا همچون علی بن بابویه (م 329 ق) و جعفر بن قولویه (م 368 ق) صرفا براساس متن روایات فتوا می داده اند تا جایی که فتاوای آنان در هنگام نبودن روایات به منزلۀ احادیث اهل بیت(ع) مورد استناد و استدلال واقع می شده است.
به همین دلیل نیز در الذکری شهید اوّل (م 786 ق) آمده است: و قد کان الأصحاب یتمسکون بما یجدونه فی شرایع الشیخ أبی الحسن بن بابویه رحمه اللّه عند إعواز النصوص لحسن ظنّهم به و إن فتواه کروایته و بالجملة تنزل فتاویهم منزلة روایتهم (صفحۀ 4 و 5 الذکری).

[ویکی فقه] مجموعه فتاوی ابن بابویه (کتاب). کتاب مجموعه فتاوای ابن بابویه در بردارندۀ فتاوای علی بن حسین بن بابویه قمی ( م ۳۲۹ ق) در اکثر ابواب فقهی است که توسط عالم بزرگوار حاج شیخ عبد الرحیم بروجردی از مختلف الشیعة علامۀ حلّی و کتاب های شیخ صدوق گردآوری شده است و به پاورقی ها و تصحیح عالمانه و دقیق آیة الله شیخ علی پناه اشتهاردی مزین شده است.
علی بن بابویه قمی، پدر شیخ محمد بن علی بن بابویه ، معروف به شیخ صدوق است که در نزدیکی شهر ری مدفون است. پسر محدث است و پدر فقیه و صاحب فتوا ، معمولا از این پدر و پسر، به عنوان« صدوقین » یاد می شوند. او یکی از فقهای نامدار و یکی از اصحاب فتوی و اجتهاد ، و در عصر خویش رئیس فقها و محدثین و پیشوای مردم قم بوده است. شیعیان در امور دینی به او مراجعاتی داشته اند و فتوایش نزد همگان نافذ و محترم بوده است. در بیان عظمت علمی و منزلت قدس و تقوای او، همین بس است که فقهای ما در مواردی که حدیثی از اهل بیت عصمت و طهارت( ع) نرسیده باشد، و از او فتوایی در آن زمینه وجود داشته باشد، فتاوای او را به علت نزدیک بودن به عهد امامت و عصر معصوم( ع)، به منزله حدیث تلقی می کردند و فتوای او را نشانی از وجود حدیث در آن زمینه قلمداد می نمودند. چنانکه« شهید اول » در کتاب« ذکری» با این تعبیر بیان فرموده اند:« اصحاب ما، دستور العمل خود را از رساله علی بن بابویه می گرفتند، هنگامی که دسترسی به نص روایت نداشتند، چون اعتماد و اطمینان کاملی به او داشتند.» ابن ندیم، کتابشناس و مورخ معروف در فهرست خود می نویسد:« ابن بابویه، علی بن موسی قمی ، یکی از فقها و یکی از موثقین شیعه می باشد. با خط پسرش ابو جعفر محمد بن علی پشت کتابی خواندم که به یکی اجازه داده بود کتابهای پدرش را روایت کند و تعداد آنها حدود ۲۰۰ جلد می باشد، ولی او تصریح نموده بود که تالیفات خودم ۱۸ کتاب می باشد.» او مورد عنایت خاصه حضرت امام زمان( عجل الله تعالی فرجه الشریف) واقع شده است و نامه ای از سوی آن بزرگوار توسط حسین بن روح نوبختی به او رسیده است. شیخ نجاشی در کتاب رجال خود در این باره می نویسد:« ابو الحسن علی بن الحسین بن موسی بن بابویه قمی، شیخ بزرگ و پیشوای قمی ها در روزگار خویش، فقیه و مورد وثوق آنان، به عراق آمد و با ابو القاسم حسین بن روح ( رحمه الله) ملاقات نمود و از او مسائلی را پرسید. سپس با او مکاتبه نمود و این مکاتبات توسط علی بن جعفر بن اسود انجام می پذیرفت. در یکی از این مکاتبات از او می طلبد که نامه ای را به محضر صاحب امر( عج) برساند که در آن نامه درخواست دعائی درباره فرزند صورت گرفته بود، پس در پاسخ او چنین آمد که:« ما از خداوند متعال درخواست نمودیم که فرزندی به تو عنایت فرماید و به زودی دو فرزند ذکور نیکوکار و خیر نصیب تو خواهد شد...» پس از آن مکاتبه بود که ابو جعفر و ابو عبد الله از یک همسر ام ولدی متولد گردیدند. از ابو عبد الله حسین بن عبید الله آمده است که می گفت:« از ابا جعفر می شنیدم که بارها می گفت:« من با دعای صاحب امر و امام زمان( عج) به دنیا آمده ام» و به این عنایت افتخار می نمود.»
← تألیفات
این کتاب در بردارندۀ فتاوای علی بن حسین بن بابویه قمی( م ۳۲۹ ق) در اکثر ابواب فقهی است که توسط عالم بزرگوار حاج شیخ عبد الرحیم بروجردی از مختلف الشیعة علامۀ حلّی و کتاب های شیخ صدوق گردآوری شده است و به پاورقی ها و تصحیح عالمانه و دقیق آیة الله شیخ علی پناه اشتهاردی مزین شده است.
← دوره های فقه
نسخه موجود از این کتاب در یک جلد به زبان عربی وبه تحقیق علی پناه اشتهاردی در سال ۱۴۰۶ ق در چاپخانۀ اخلاص به اسم " رسالتان مجموعتان من فتاوی العلمی ن" در قم چاپ شده است، این کتاب توسط عبد الرحیم بروجردی گرد آوری شده است.

پیشنهاد کاربران

بپرس